Sáng kiến kinh nghiệm Vận dụng kiến thức liên môn vào bài dạy “Câu lệnh điều kiện” trong chương trình Tin học Lớp 8

 - -Trang2-
 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 BÁO CÁO SÁNG KIẾN 
 VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN 
 VÀO BÀI DẠY “CÂU LỆNH ĐIỀU KIỆN” TRONG CHƯƠNG 
 TRÌNH TIN HỌC LỚP 8
1. Mô tả bản chất của sáng kiến:
 1.1. Các giải pháp thực hiện, các bước và cách thức thực hiện:
 1.1.1. Phân tích nhiệm vụ:
 Bản thân là giáo viên dạy môn Tin học nhiều năm, tôi luôn tâm đắc câu 
nói của dân gian: “Cho cá không thích bằng nhận được cần câu”. Nếu ví cần câu 
là phương pháp và cá là kiến thức thì sự đánh giá về vai trò, tầm quan trọng của 
hoạt động dạy – học của giáo viên và học sinh là phải tìm tòi và sáng tạo. Chính 
vì vậy, trong quá trình giảng dạy, tôi luôn trân trọng, đánh giá cao những tư duy, 
phát hiện, hướng giải quyết và sáng tạo của các em đối với một vấn đề đặt ra. 
 Là một giáo viên dạy môn Tin học ở trường trung học cơ sở, tôi luôn trăn 
trở với câu hỏi:
 Phải làm thế nào để học sinh lớp 8 có hứng thú trong giờ học Tin học? 
 Phải tích hợp như thế nào cho phù hợp, đặc biệt đối với ngôn ngữ lập trình 
tích hợp như thế nào để học sinh vừa nắm vững được kiến thức bài học một cách 
nhẹ nhàng vừa lôi cuốn các em vào các nhiệm vụ học tập nhưng không mất đi 
tính chất của môn học. Không biến môn Tin học thành môn học khác. 
 Làm cách nào để học sinh hiểu và tiếp thu tốt kiến thức của ngôn ngữ lập 
trình khô khan, khó hiểu và quá lạ lẫm đối với học sinh lớp 8 là điều không dễ. 
 Tôi đã thử nhiều giải pháp, mỗi giải pháp đem lại thành công nhất định. 
Vì thế qua mỗi lần thử nghiệm, tôi đã tự điều chỉnh và tự hoàn thiện dần phương 
pháp dạy học. Tôi nhận thấy sử dụng phương pháp tích hợp kiến thức của các 
môn mà học sinh đã và đang được học như môn Anh văn, môn Toán, môn 
GDCD, môn Vật lý và tích hợp giáo dục bảo vệ môi trường, giáo dục kỹ năng 
sống, giáo dục phòng chống và thích nghi với đại dịch covid-19 vào trong bài 
giảng của các tiết học lập trình pascal lớp 8 đã đạt hiệu quả nhất định. 
 Đó cũng chính là nguồn động viên không nhỏ giúp tôi đầu tư và quyết 
định tổng kết kinh nghiệm tạo hứng thú cho học sinh trong bài học: “Câu lệnh 
điều kiện”, góp phần nâng cao chất lượng dạy – học của giáo viên và học sinh.
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang4-
Giáo Án: 
 BÀI 6: CÂU LỆNH ĐIỀU KIỆN
 Số tiết: 2 tiết
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC
 1. Kiến thức: 
 - Biết được tính đúng sai của các điều kiện.
 - Biết được sự liên quan các phép so sánh với câu điều kiện.
 - Biết sự cần thiết của cấu trúc rẽ nhánh trong lập trình.
 - Biết cấu trúc rẽ nhánh được sử dụng để chỉ dẫn cho máy tính thực hiện các 
thao tác phụ thuộc vào điều kiện.
 - Biết mọi ngôn ngữ lập trình đều có câu lệnh cấu trúc rẽ nhánh. - 
 2. Kỹ năng: 
 - Hiểu được thuật toán, liên hệ các phép so sánh với câu điều kiện.
 - Hiểu được cấu trúc rẽ nhánh có hai dạng: Dạng thiếu và dạng đủ.
 - Hiểu cú pháp và hoạt động của các câu lệnh điều kiện dạng thiếu và dạng 
đủ trong Pascal.
 - Bước đầu viết được câu lệnh điều kiện
 3. Thái độ:
 - Có tinh thần tự học, tự tìm tòi, say mê học hỏi.
 - Có ý thức phải học tập để đáp ứng với cuộc cách mạng công nghệ 4.0.
 4. Định hướng phát năng lực:
 - Năng lực tự học, tự giải quyết vấn đề, năng lực giao tiếp, hợp tác.
 - Nâng cao năng lực sử dụng công nghệ, truyền thông.
II. CHUẨN BỊ:
 1. Giáo viện:
 - Bài soạn, máy chiếu, máy tính.
 - Sưu tầm nội dụng các bài toán sử dụng kiến thức liên môn và hiểu biết xã 
hội.
 - Sưu tầm các hình ảnh về thông điệp 5k và video hưởng ứng giờ trái đất.
 - Thiết kế chương trình cho từng hoạt động.
 2. Học sinh:
 - Ôn lại các kiến thức về các phép so sánh, kiểu dữ liệu, cách mô tả thuật 
toán, chuẩn bị bảng phụ, kịch bản.
 - Ôn lại các kiến thức về:
 STT Bộ môn Nội dung kiến thức
 - Câu điều kiện – kết quả trong Tiếng Việt.
 1 Ngữ văn 7 - Cặp quan hệ từ “Nếu – thì”.
 - Các nhóm chuẩn bị trước tiểu phẩm đã phân 
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang6-
 Bước 4: Nếu c>Max, Maxc.
 Bước 5: Thông báo kết quả Max và kết thúc thuật toán.
 3. Bài mới:
 1. HOẠT ĐỘNG KHỞI ĐỘNG
 Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài học
Tiếp cận tình huống thực tế (Tích hợp giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 
trong công tác phòng chống đại dịch Covid-19)
 1. Mục tiêu: Tiếp cận tình huống thực tế
 2. Phương pháp/Kĩ thuật: quan sát và nhận định vấn đề.
 3. Hình thức dạy học: trực quan, vấn đáp.
 4. Phương tiện dạy học: Máy tính kết hợp với máy chiếu.
 5. Sản phẩm: Nêu được các điều kiện và các hoạt động phụ thuộc vào điều kiện 
và bài học thực hiện 5k 
Cho học sinh quan sát một đoạn - HS theo dõi video trả 
video ngắn về “thông điệp 5k”. lời các câu hỏi và rút ra 
Kết thúc video giáo viên đặt câu bài học cho bản thân về 
hỏi để học sinh trả lời. “ Nếu em cách phòng chống dịch 
không đeo khẩu trang thì sẽ như bệnh Covid-19
thế nào?...”. Như thế tiết học sẽ 
trở nên sinh động hơn, trực quan 
hơn và thông qua đó giáo dục 
học sinh về cách phòng chống 
dịch bệnh Covid-19 hiện nay. 
2. HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
 Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài học
Chuyển giao nhiệm vụ 1: Tìm hiểu các hoạt động phụ thuộc điều kiện và kiểm 
tra kết quả của điều kiện (Tích hợp môn ngữ văn 7, tiếng anh 7, toán 6, hóa 
học 8, vật lý 6, địa lý 6, GDCD 6)
 1. Mục tiêu: Hiểu được một số hoạt động phụ thuộc vào điều kiện, kiểm tra tính 
đúng hoặc sai của các điều kiện
 2. Phương pháp/Kĩ thuật: phát hiện và giải quyết vấn đề.
 3. Hình thức dạy học: thảo luận nhóm, tự nghiên cứu bài học.
 4. Phương tiện dạy học: Máy tính kết hợp với máy chiếu.
 5. Sản phẩm: Nêu được các điều kiện và các hoạt động phụ thuộc vào điều kiện 
Hoạt động nhóm đôi: giáo HS phân ra các nhóm 1. Hoạt động phụ 
viên yêu cầu học sinh cho ví nhỏ để tiện cho việc thuộc vào điều kiện
dụ thêm nhiều trường hợp có trao đổi. Trong mỗi một 
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang8-
? Đặc điểm để xác định được sau từ “Nếu”.
điều kiện là gì? HS tiếp tục trao đổi theo 2. Tính đúng hoặc 
 nhóm. sai của các điều 
- Trong cuộc sống hằng ngày kiện
và trong các lĩnh vực, có rất - Kiểm tra chéo nhau, 
nhiều hoạt động phụ thuộc nhận xét nhóm bạn.
vào điều kiện. Sau đây các em 
hãy hoàn thiện phiếu học tập, 
chỉ ra được các hoạt động - Khi kết quả kiểm 
tương ứng với điều kiện đã tra là đúng, ta nói 
cho. (Phát phiếu học tập 1) điều kiện được thỏa 
- GV cho các nhóm trình bày mãn, còn khi kết 
kết quả nhóm mình - HS trả lời. quả kiểm tra là sai, 
- GV nhận xét kết quả, ghi ta nói điều kiện 
điểm cộng cho nhóm làm bài không thỏa mãn.
tốt.
- GV gợi ý cho HS phân tích 
ví dụ: Nếu gặp đèn đỏ, ta phải 
dừng lại.
? Kết quả kiểm tra điều kiện 
có thể là gì? 
? Làm thế nào để kiểm tra 
được
 Theo các em điều kiện có thể là các phép so sánh không? Để trả lời chính 
xác câu hỏi này chúng ta chuyển sang hoạt động tiếp theo của bài.
Chuyển giao nhiệm vụ 2: Tìm hiểu về điều kiện và phép so sánh (Tích hợp 
môn Toán)
 1. Mục tiêu: Hiểu được điều kiện và các phép so sánh 
 2. Phương pháp/Kĩ thuật: phát hiện và giải quyết vấn đề.
 3. Hình thức dạy học: hoạt động nhóm, tự học.
 4. Phương tiện dạy học: Máy tính kết hợp với máy chiếu.
 5. Sản phẩm: Phát biểu được một số điều kiện bằng ngôn ngữ lập trình Pascal
* Nội dung tích hợp: 3. Điều kiện và các 
- Toán: Các phép so sánh, phép so sánh
các bước giải phương trình 
dạng tổng quát ax+b=0
- Giúp HS phát triển năng lực 
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang10-
thắng. phép so sánh.
- GV liên hệ: Kiểm tra theo 
hướng phát triển theo năng 
lực của học sinh 
? Điều kiện và các phép so => HS ghi nhớ kiến 
sánh có liên quan gì đến thức chính.
nhau?
- GV chốt kiến thức:
+ Trong pascal, điều kiện 
thường là các phép so sánh. 
Điều kiện thỏa mãn hay 
không phụ thuộc kết quả phép 
so sánh. 
 Các thuật toán được biểu diễn như thế nào và có những quy tắc gì chúng 
ta sẽ cùng tìm hiểu trong phần 4.
Chuyển giao nhiệm vụ 3: Tìm hiểu về cấu trúc rẽ nhánh (Tích hợp môn 
Toán, vật lý, GDCD)
 1. Mục tiêu: hiểu được sơ đồ cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu và dạng đủ..
 2. Phương pháp/Kĩ thuật: pháp hiện và giải quyết vấn đề.
 3. Hình thức dạy học: hoạt động nhóm, tự nghiên cứu bài học.
 4. Phương tiện dạy học: máy chiếu, bảng phụ, sgk
 5. Sản phẩm: sử dụng được cấu trúc rẽ nhánh dạng thiếu trong thuật toán cơ 
bản.
? Khi đưa một dãy các câu lệnh - HS vận dụng 4. Cấu trúc rẽ nhánh
vào máy tính, câu lệnh nào sẽ kênh chữ trong 
được thực hiện trước? SGK để trả lời.
- GV thuyết giảng: Khi đưa câu 
lệnh vào, máy tính kiểm tra điều 
kiện, nếu điều kiện đúng thì thực 
hiện một công việc nào đó; nếu 
điều kiện sai sẽ bỏ qua công việc 
hoặc thực hiện một công việc 
khác.
- GV chiếu 2 bài tập lên bảng. 
Mỗi nhóm đảm nhiệm 1 bài theo - Các nhóm lên 
phân công của GV từ trước giờ đóng các tiểu 
học. Nhóm 1 đóng tiểu phẩm mô phẩm đã chuẩn bị
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang12-
- Toán: Tính số tiền thanh toán, 
các hình học.
- Vật lý: Tiêu thụ điện trong gia 
đình. Cấu trúc rẽ nhánh 
- Ngữ văn: Đóng tiểu phẩm mô - Tham khảo SGK dạng thiếu:
tả cho đề bài. và sử dụng phấn, 
- GDCD: Chăm đọc sách, Tiết thước hoàn thành 
kiệm điện, an toàn điện, bảo vệ sơ đồ vào mặt sau 
môi trường. của bài nhóm 
- Giúp HS phát triển năng lực tính mình.
toán, tư duy logic, sáng tạo, vẽ sơ 
đồ, năng lực giao tiếp, làm việc 
tập thể.
- Treo kết quả của các nhóm. 
Chiếu kết quả đúng và cho 2 - Cấu trúc rẽ nhánh 
nhóm nhận xét chéo bài. dạng đủ:
- GV nhận xét các hoạt động của 
HS, Tại đây giáo viên tuyên - HS trả lời theo ý 
truyền học sinh hưởng ứng Giờ hiểu
Trái Đất nhằm tiết kiệm điện (cho 
hs xem video)
=> Có 2 dạng cấu trúc rẽ nhánh là 
dạng thiếu và dạng đủ. => Rút ra bài học 
- GV giới thiệu quy tắc mô tả áp dụng trong 
thuật toán bằng sơ đồ khối. cuộc sống. Tuyên 
+ Begin, end: hình elip truyền đến mọi 
+ Điều kiện: hình thoi người.
+ Câu lệnh: hình chữ nhật
+ Kết quả của điều kiện: dùng 
đường mũi tên chỉ dẫn
- GV yêu cầu các nhóm vẽ cấu - HS trả lời và ghi 
trúc rẽ nhánh dạng thiếu và dạng nhớ nội dung
đủ cho ví dụ nhóm mình vừa tìm 
hiểu vào mặt sau của bài tập vừa 
làm.
- GV treo kết quả và nhận xét, rút 
kinh nghiệm cho các nhóm.
- GV liên hệ: Kiểm tra theo 
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang14-
- Tiếng Anh: Nghĩa của các từ 
nếu, thì, không thì. Câu điều 
kiện đơn giản.
- GDCD: Tiết kiệm điện, bảo vệ 
thiên nhiên-môi trường, phòng 
tránh biến đổi khí hậu.
- Giúp HS phát triển năng lực - HS tư duy, suy nghĩ, 
tính toán, tư duy, sáng tạo, năng vận dụng các kiến thức 
lực giao tiếp, năng lực sử dụng vừa được ôn lại để trả 
ngôn ngữ lập trình. lời:
- GV đưa ra ví dụ tường minh.
+ Nếu a>b thì in ra màn hình giá  Nếu: if
trị của a a>b: điều kiện
? Phân tích các thành phần trong thì: then
ví dụ trên? in ra.: câu lệnh
? Từ đó em hãy viết cú pháp câu  if a>b then writeln 
lệnh điều kiện dạng thiếu? (‘gia tri cua a:’,a);
- GV tổng hợp, nhận xét
- Tương tự, GV đưa ra ví dụ:
+ Nếu a>b thì in ra màn hình giá =>HS suy dẫn kết quả * Câu lệnh điều 
trị của a nếu không in ra màn từ ví dụ. kiện dạng thiếu:
hình giá trị của b  Nếu: if
 a>b: điều kiện If 
 thì: then then ;
 ina: câu lệnh 1 Ví dụ:
 nếu không: else - if a>b then 
 inb: câu lệnh 2 writeln (‘gia tri 
 If a>b then writeln cua a:’,a);
 (‘gia tri cua a:’,a) else 
 writeln (‘gia tri cua 
? Từ ví dụ trên em hãy đưa ra b:’,b);
câu lệnh điều kiện dạng đủ? => HS suy dẫn kết quả * Câu lệnh điều 
- GV nhận xét kết quả của HS và từ ví dụ. kiện dạng đủ:
chú thích cho các thành phần - HS chú ý lắng nghe và 
trong cú pháp: khắc sâu nội dung If 
 + If, then, else: từ khóa (Trong chính. then 
một số bài toán có thể dùng câu else ;
lệnh ifthen lồng nhau và được Ví dụ:
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang16-
 3. HOẠT ĐỘNG LUYỆN TẬP
 Hoạt động của GV Hoạt động của HS Nội dung bài học
Giải quyết các bài tập (Tích hợp môn Toán, Anh văn)
*PPDH: HĐ CN. Hỏi đáp, giải quyết vấn đề, luyện tập – thực hành
*KTDH: Đặt câu hỏi, giao nhiệm vụ, động não
*Định hướng phát triển năng lực: NL giao tiếp, NL giải quyết vấn đề và sáng 
tạo.
* Gv giao nhiệm vụ cho HS: + Hs tiếp nhận và KQ:
-Chiếu 3 bài tập luyện tập và thực hiện nhiệm *BT 1:
yêu cầu hs thảo luận nhóm để vụ được giao.
giải quyết:
BT1:Câu lệnh if-then nào sau 
đây viết đúng?
 a. If x:=a then x:=x+1; Các câu lệnh không hợp 
 b. If x=a then x:=x+1; lệ là:
 c. If a>b then max:=a; else a) sai vì sai điều kiện: 
 max:=b; x:=a.
 d. If a>b then max:=a else c) sai vì có dấu ; trước từ 
 max:=b; else.
BT2:Với câu lệnh sau đây thì 
biến x sẽ bằng bao nhiêu, nếu 
trước đó giá trị của x bằng 10.
If (50 mod 3 = 0) then x:=x+1;
BT3: Viết đoạn chương trình -Các Hs đọc kĩ *BT 2:
nhập chiều cao khác nhau của nội dung mà giáo x = 10
hai bạn Khoa và Nguyệt, in ra viên đã chiếu trên 
màn hình kết quả so sánh chiều màn hình và làm *BT 3: Chương trình tóm 
cao của hai bạn, chẳng hạn BT 1 đến BT 3 tắt:
“bạn Khoa cao hơn” hay “bạn vào vở. Write(‘nhap chieu cao 
Nguyệt cao hơn” cua ban Khoa’); 
* Gv quan sát Hs làm việc; kịp readln(a);
thời phát hiện những khó khăn, Write(‘nhap chieu cao 
vướng mắc và trợ giúp, hướng + Một vài hs báo cua ban Nguyet’); 
dẫn Hs nếu cần. cáo KQ làm được readln(b);
* Gv tổ chức cho Hs được phát trước lớp. If a > b then writeln(‘ban 
biểu, trình bày KQ trước lớp. Khoa cao hon’);
* Gv chốt kết quả đúng để Hs If a < b then writeln(‘ban 
hoàn thiện sản phẩm của mình. Nguyet cao hon’);
Gv một lần nữa nhắc lại cách (Hoặc HS có thể làm theo 
hoạt động của câu lệnh điều lập trình khác của mình)
kiện dạng thiếu và đủ.
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc - -Trang18-
*KTDH: Nêu vấn đề và giải quyết vấn đề, đặt câu hỏi, giao nhiệm vụ, động não
* Hình thức tổ chức hoạt động: Hs về nhà nghiên cứu để giải quyết vấn đề.
* Gv giao nhiệm vụ về nhà cho + Hs tiếp nhận và KQ:
HS: thực hiện nhiệm vụ (HS tự làm)
Chiếu cho hs quan sát sơ đồ khối được giao: 
thuật toán so sánh hai số a và b HS tự tìm hiểu hoặc 
 trao đổi –hỏi người 
 khác để thực hiện 
 nhiệm vụ được giao 
 trong thời gian về 
 nhà.
*Gv: trong sơ đồ ta thấy cấu trúc 
rẽ nhánh với điều kiện “a=b” có 
câu lệnh 2 lại là một cấu trúc rẽ 
nhánh nữa. Trường hợp như vậy 
được gọi là cấu trúc rẽ nhánh lồng 
nhau, tức là câu lệnh trong một 
nhánh rẽ của thuật toán lại là một 
câu điều kiện khác nữa. Với câu 
lệnh If – Then trong Pascal em + HS chia sẻ kết quả 
vẫn có thể biểu diễn được cấu trúc với người khác và 
rẽ nhánh lồng nhau như vậy. báo cáo thành tích 
(?) Nếu em viết được đoạn làm được với thầy cô 
chương trình diễn đạt thuật toán giáo.
bằng sơ đồ đã cho hãy chia sẽ với 
các bạn và báo cáo với thầy cô sự + Hs hoàn thành – 
thành công của em? hoàn thiện sản phẩm 
* Gv có thể trợ giúp, hướng dẫn của mình
Hs nếu cần.
* Gv tổ chức cho Hs được báo 
cáo kết quả (sản phẩm) ở tiết học 
sau.
* Gv nhận xét, đánh giá kết quả 
để Hs hoàn thiện sản phẩm của 
mình.
 Người viết sáng kiến: Trần Thị Bích Ngọc