Sáng kiến kinh nghiệm Tổ chức dạy học dự án chủ đề Các định luật Newton - Vật lí 10 GDPT 2018 tích hợp giáo dục an toàn giao thông trong bối cảnh chuyển đổi số

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN 
 TRƢỜNG THPT DIỄN CHÂU 3 
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM 
 ĐỀ TÀI 
 TỔ CHỨC DẠY HỌC DỰ ÁN CHỦ ĐỀ: 
“CÁC ĐỊNH LUẬT NEWTON-VẬT LÍ 10 GDPT 2018 
 TÍCH HỢP GIÁO DỤC AN TOÀN GIAO THÔNG 
 TRONG BỐI CẢNH CHUYỂN ĐỔI SỐ” 
 MÔN: VẬT LÝ 
 Nhóm tác giả: 
 1. Hoàng Thị Bé Trang 
 2. Đinh Viết Lộc 
 3. Nguyễn Thị Thảo 
 Tổ chuyên môn: Khoa học tự nhiên 
 Năm thực hiện : 2023 
 Số điện thoại : 0976561660 
 8. Tiến trình dạy học dự án 22 
9. Một số giải pháp 25 
CHƢƠNG 3. THỰC NGHIỆM SƢ PHẠM 27 
1. Mục đích thực nghiệm sƣ phạm.. 27 
2. Đối tƣợng và phạm vi thực nghiệm ... 27 
3. Thời điểm thực nghiệm. 27 
4. Phƣơng pháp thực nghiệm... 27 
5. Kết quả thực nghiệm... 28 
 5.1 Mức độ tham gia vào giờ học của học sinh 28 
 5.2. Đánh giá kết quả học lực của học sinh sau thực nghiệm 29 
 5.3. Đánh giá kết quả dự án 30 
 5.4. Một số sản phẩm học tập của học sinh lớp thực nghiệm 30 
6. Các kỹ năng học sinh thực nghiệm đƣợc hƣớng dẫn và bồi dƣỡng 36 
 6.1. Kỹ năng lập kế hoạch thực hiện nhiệm vụ.. 36 
 6.2. Kỹ năng tìm kiếm và thu thập thông tin.. 36 
 6.3. Kỹ năng phân tích và giải thích 36 
 6.4. Kỹ năng tổng hợp thông tin . 36 
 6.5. Kỹ năng xây dựng sản phẩm. 36 
 6.6. Kỹ năng báo cáo sản phẩm thuyết trình.. 37 
 6.7. Năng lực đánh giá............................................................................ 37 
7. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất . 37 
 7.1. Mục đích khảo sát 37 
 7.2. Nội dung và phƣơng pháp khảo sát 37 
 7.3. Đối tƣợng khảo sát 38 
 7.4. Kết quả khảo sát về sự cấp thiết và tính khả thi của giải pháp đã đề 38 
xuất. 
PHẦN III. KẾT LUẬN, KIẾN NGHỊ 40 
1. Kết luận.. 40 
2. Hiệu quả do sáng kiến đem lại 40 
3. Đề xuất và kiến nghị... 41 
TÀI LIỆU THAM KHẢO... 42 
PHỤ LỤC 
 có, trên cơ sở phân tích thực tiễn thuộc phạm vi học tập, cùng với tài liệu, phƣơng 
tiện, ngƣời học đề xuất ý tƣởng, thiết kế dự án, soạn thảo và hoàn chỉnh dự án . 
Qua đó tạo hứng thú cho ngƣời học, rèn cho ngƣời học các kỹ năng cần thiết của 
xã hội hiện nay nhƣ kỹ năng thu thập và xử lý thông tin, kỹ năng giao tiếp và cộng 
tác,...kỹ năng của thế kỷ 21. 
 1.4. Xuất phát từ nội dung kiến thức chủ đề “ Các định luật Newton” 
 - “Chƣơng Động lực học” là chƣơng vận dụng kiến thức để thấy ứng dụng của 
kiến thức vật lý trong kỹ thuật, cuộc sống. Đặc biệt, về mức độ trọng tâm của kiến 
thức và ứng dụng thực tế thì đa số giáo viên đƣợc điều tra đều xếp chủ đề “Các 
định luật Newton” lên vị trí quan trọng hàng đầu trong việc gắn liền lý thuyết với 
thực tiễn. 
 - Vì vậy, việc thay đổi phƣơng pháp dạy học theo hƣớng tích cực làm sao để 
giúp các em vừa nắm vững kiến thức, vừa hiểu đƣợc ý nghĩa trong thực tiễn để 
phát huy các năng lực từ bản thân học sinh. Và mỗi giáo viên chúng ta cũng phần 
nào cố gắng tìm phƣơng pháp dạy học để phát huy đặc thù, thế mạnh của bộ môn 
vật lí để tạo niềm đam mê cho các em. 
 Do đó, để học sinh chủ động tìm hiểu, vận dụng kiến thức và sáng tạo vào 
thực tiễn đồng thời giúp các em sẽ thấy đƣợc tầm quan trọng, ý nghĩa của bộ môn 
vật lí đối với đời sống quanh ta và tạo đƣợc những giờ học thú vị và ý nghĩa hơn, 
và phần nào đáp ứng đƣợc các vấn đề nêu trên, chúng tôi mạnh dạn đƣa ra phƣơng 
pháp DẠY HỌC DỰ ÁN trong vật lí với đề tài : “ Tổ chức dạy học dự án chủ đề : 
Các định luật Newton- Vật lí 10 GDPT 2018 tích hợp giáo dục an toàn giao 
thông trong bối cảnh chuyển đổi số ” 
 2. Mục tiêu, ý nghĩa, tính mới của đề tài: 
 2.1. Mục tiêu của đề tài. 
 - Phân tích, xây dựng và thiết kế kế hoạch dạy học chủ đề “Các định luật 
Newton” (Vật lí 10- THPT ) bằng phƣơng pháp dạy học theo dự án nhằm phát 
triển các năng lực cho học sinh tiếp cận chƣơng trình giáo dục phổ thông mới đồng 
thời tích hợp giáo dục an toàn giao thông cho học sinh trong bối cảnh hiện nay. 
 - Thiết kế giáo án theo định hƣớng chƣơng trình phổ thông 2018, cung cấp 
thêm cho đồng nghiệp tài liệu và ví dụ tham khảo về phƣơng pháp dạy học dự án 
để có thể áp dụng rộng rãi trong quá trình dạy học. 
 2.2. Ý nghĩa của đề tài. 
 Tổ chức dạy học dự án cho học sinh khi dạy học nội dung các kiến thức “ 
Định luật Newton” Vật lí lớp 10 nhằm rèn luyện cho học sinh tính tích cực, tự lực, 
sáng tạo trong nhận thức các kiến thức vật lý và tạo niềm tin, hứng thú, say mê 
trong việc vận dụng kiến thức vật lí vào giải quyết các tình huống cụ thể trong thực 
tiễn đời sống. Mà trƣớc hết là giáo dục, nâng cao đƣợc ý thức học sinh khi tham 
gia giao thông. 
 2 - Điều tra thực trạng dạy học dự án ở trƣờng phổ thông nhƣ trao đổi thông tin 
với giáo viên và việc học thông qua các hoạt động thu tập thông tin của học sinh . 
 4.3. Phương pháp thực nghiệm : 
 Tiến hành thực nghiệm sƣ phạm với tiến trình đã soạn thảo. Phân tích kết quả 
thu đƣợc trong quá trình thực nghiệm sƣ phạm, đối chiếu với mục đích nghiên cứu 
và rút ra kết luận của đề tài. 
 4.4. Phương pháp tham vấn chuyên gia. 
 Phỏng vấn giáo viên, cán bộ lãnh đạo nhà trƣờng, và một số cán bộ giáo viên 
khác. 
 4.5. Phương pháp thống kê toán học. 
 Xử lý số liệu thu đƣợc và kiểm định giả thuyết. 
 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 
 - Nghiên cứu cơ sở lí luận và thực tiễn của việc dạy học theo dự án trong quá 
trình dạy học vật lí theo hƣớng tích cực hóa hoạt động nhận thức học sinh. 
 - Nghiên cứu nội dung chủ đề “ Các định luật Newton” Vật lí 10 THPT 2018. 
 - Chuẩn bị nội dung dạy dự án chủ đề “ Các định luật Newton”. 
 - Thiết kế tiến trình dạy học dự án chủ đề “ Các định luật Newton” tích hợp 
giáo dục an toàn giao thông cho học sinh. 
 - Thực nghiệm sƣ phạm. 
 4 trong đó các nhiệm vụ học tập, các bài học đƣợc thể hiện dƣới dạng các dự án, 
dƣới sự hƣớng dẫn của ngƣời dạy, các dự án đƣợc thực hiện bởi sự cộng tác làm 
việc tích cực của các thành viên trong nhóm, đƣợc hoàn thành dƣới dạng các sản 
phẩm. Kiến thức tự lĩnh hội đƣợc bổ sung từ nhiều nguồn khác nhau, làm phong 
phú tri thức cho ngƣời học, đáp ứng các mục tiêu gắn lý thuyết với thực hành, tƣ 
duy và hành động, nhà trƣờng và xã hội, tham gia tích cực vào việc đào tạo năng 
lực làm việc tự lực, năng lực sáng tạo, năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp, 
tinh thần trách nhiệm và khả năng cộng tác làm việc của ngƣời học . 
 1.2. Đặc điểm của dạy học dự án: 
 Đặc điểm của dạy học dự án có thể xây dựng theo sơ đồ sau: 
 Định hướng vào học sinh: Học sinh đƣợc tham gia chọn đề tài, nội dung học 
tập phù hợp với khả năng và hứng thu cá nhân, đƣợc tham gia thực hiện nhiệm vụ 
cũng nhƣ tạo ra các sản phẩm, do đó thúc đẩy mong muốn học tập của ngƣời học, 
tăng cƣờng năng lực hoàn thành những công việc quan trọng và mong muốn đƣợc 
đánh giá. Khi ngƣời học có cơ hội kiểm soát đƣợc việc học của chính mình, giá trị 
việc học cũng tăng lên. Học sinh đƣợc cộng tác làm việc, lựa chọn, phân chia 
nhiệm vụ phù hợp với các bạn trong nhóm, trong lớp hay tự mình giải quyết các 
vấn đề đƣợc giao cũng là cơ hội làm , rèn kĩ năng cộng tác làm việc, tăng hứng thú 
học tập của ngƣời học. 
 Định hướng vào thực tiễn: Chủ đề của dự án xuất phát từ những tình huống 
thực tiễn xã hội, thực tiễn nghề nghiệp cũng nhƣ thực tiễn đời sống. Nhiệm vụ dự 
án cần chứa đựng những vấn đề phù hợp với trình độ và khả năng của ngƣời học. 
Các dự án học tập góp phần gắn việc học tập trong trƣờng với thực tiễn đời sống, 
xã hội. Thông qua đó, có thể kiểm tra, củng cố, mở rộng hiểu biết lý thuyết cũng 
nhƣ rèn luyện kỹ năng hành động, kinh nghiệm thực tiễn của ngƣời học; dự án còn 
 6 1.3. Phân loại dự án: 
 Dạy học theo dự án có thể phân loại theo nhiều phƣơng diện khác nhau. Tùy 
theo tiêu chí phân loại, có thể là thời gian, số lƣợng ngƣời tham gia, quy mô của dự 
án, v.vSau đây là một số cách phân loại dạy học theo dự án: 
 Tiêu chí phân loại Các loại dự án 
 dự án 
 Dự án trong một môn học: trọng tâm nội dung nằm trong 
 một môn học. 
 Phân loại theo Dự án liên môn: trọng tâm nội dung nằm ở nhiều môn khác 
 chuyên môn nhau. 
 Dự án ngoài chuyên môn: là các dự án không phụ thuộc trực 
 tiếp váo các môn học. 
 Dự án cá nhân 
 Phân loại theo sự 
 Dự án nhóm 
 tham gia của người 
 Dự án toàn lớp 
 học 
 Dự án toàn trƣờng 
 Phân loại theo sự Dự án dƣới sự hƣớng dẫn của một giáo viên 
 tham gia của giáo Dự án với sự cộng tác hƣớng dẫn của nhiều giáo viên 
 viên 
 Dự án nhỏ: thực hiện trong một số giờ học, có thể từ 2-6 giờ 
 học. 
 Phân loại theo quỹ Dự án trung bình: dự án trong một hoặc một số ngày, nhƣng 
 thời gian giới hạn là 1 tuần hoặc 40 giờ học. 
 Dự án lớn: dự án thực hiện với quỹ thời gian lớn, tối thiểu là 
 1 tuần, có thể kéo dài nhiều tuần. 
 Dự án tìm hiểu: là dự án khảo sát thực trạng đối tƣợng. 
 Dự án nghiên cứu: nhằm giải quyết các vấn đề, giải thích các 
 Phân loại theo 
 hiện tƣợng, quá trình. 
 nhiệm vụ 
 Dự án thực hành: là dự án kiến tạo sản phẩm vật chất hoặc 
 thực hiện một kế hoạch hành động thực tiễn. 
 1.4. Yêu cầu dạy học dự án: 
 Trong dạy học dự án, nếu hoạt động dạy học đƣợc giáo viên thiết kế cẩn thận 
sẽ lôi cuốn học sinh vào những nhiệm vụ mở và có tính thực tiễn cao. Các nhiệm 
vụ của dự án kích thích khả năng ra quyết định, niềm cảm hứng, say mê của học 
sinh trong quá trình thực hiện và tạo ra sản phẩm cuối cùng. Học sinh lĩnh hội kiến 
thức bài học thông qua việc tìm hiểu và tự quyết định mức độ hoàn thành các 
nhiệm vụ của dự án. Giáo viên giữ vai trò ngƣời hỗ trợ hay hƣớng dẫn. Học sinh 
hợp tác làm việc với nhau trong các nhóm, phát huy tối đa năng lực cá nhân khi 
đảm nhận những vai trò khác nhau. Do vậy, dạy học dự án yêu cầu: 
 8 Cần phải tạo cơ hội để rà soát, phản hồi hay điều chỉnh trong suốt quá trình thực 
hiện dự án. 
 - Chiến lƣợc dạy học đa dạng hỗ trợ phong cách học đa dạng. Các chiến lƣợc 
dạy học sẽ tạo ra một môi trƣờng học tập đa dạng hơn, thúc đẩy tƣ duy bậc cao 
hơn. Những chiến lƣợc dạy học sẽ giúp đảm bảo cho học sinh đƣợc tiếp cận với 
toàn bộ học liệu của chƣơng trình, tạo cơ hội thành công cho mỗi học sinh. Trong 
dạy học có thể kết hợp các kỹ thuật dạy học hợp tác, làm việc nhóm, phân nhánh tổ 
chức, nhận xét phản hồi từ giáo viên hoặc từ bạn đọc. 
 Để thực hiện đƣợc các yêu cầu trên, giáo viên phải tổ chức đƣợc cho học 
sinh tham gia học theo dự án qua các bƣớc cụ thể. 
 1.5. Mục tiêu của dạy học dự án: 
 Dạy học theo dự án nhằm vào mục tiêu sau: 
 - Hƣớng tới các vấn đề thực tiễn, gắn kết nội dung học với cuộc sống thực để 
tạo ra một sản phẩm. 
 - Rèn luyện cho ngƣời học phát triển kỹ năng phát hiện và giải quyết vấn đề 
liên quan đến nội dung học tập và cuộc sống. 
 - Rèn luyện cho ngƣời học nhiều kỹ năng: tổ chức hoạt động, xây dựng kiến 
thức, kỹ năng sống và làm việc theo nhóm. 
 - Giúp ngƣời học nâng cao kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin vào quá trình 
học tập và tạo ra sản phẩm. 
 1.6. Ưu, nhược điểm của dạy học dự án. 
 1.6.1. Ưu điểm của dạy học dự án: 
 - Dạy học dự án phát huy tính tích cực, chủ động của ngƣời học trong toàn bộ 
quá trình học tập, làm cho ngƣời học năng động, làm việc hiệu quả hơn, kiến thức 
của bài học trở nên sâu rộng hơn, góp phần phát triển kỹ năng của cuộc sống . 
 + Gắn lý thuyết với thực hành, tƣ duy và hành động, nhà trƣờng và xã hội. 
 + Phát triển kỹ năng tự học, tự định hƣớng. 
 + Kích thích động cơ, hứng thú học tập của ngƣời học. 
 + Phát huy tính tự lực, tính trách nhiệm. 
 + Phát triển khả năng sáng tạo. 
 + Rèn luyện năng lực giải quyết các vấn đề phức hợp. 
 + Rèn luyện tính bền bỉ, kiên nhẫn. 
 + Rèn luyện năng lực cộng tác làm việc. 
 + Rèn luyện năng lực đánh giá. 
 + Rèn luyện và phát huy các kỹ năng xã hội quan trọng. 
 10 Giai đoạn 2: Thực hiện dự án 
 + Thu thập, xử lí thông tin 
 + Thực hiện điều tra 
 + Thảo luận cùng các thành viên khác 
 + Tham vấn giáo viên hƣớng dẫn 
 Giai đoạn 3: Tổng hợp kết quả, công bố sản phẩm, đánh giá và ý nghĩa của dự án. 
 + Tổng hợp các kết quả 
 + Công bố sản phẩm 
 + Đánh giá kết quả học tập. 
 1.9. Cơ sở của việc vận dụng dạy học dự án trong dạy học chủ đề “Các định 
luật Newton”- Vật lí 10 GDPT 2018 tích hợp giáo dục an toàn giao thông trong 
bối cảnh chuyển đổi số. 
 Vật lí là môn khoa học tự nhiên gắn liền với thực tế đời sống sản xuất và đƣợc 
ứng dụng mạnh mẽ vào đời sống. Nội dung kiến thức chủ đề “Các định luật 
Newton” Vật lí lớp 10- chƣơng trình GDPT 2018 có nhiều ứng dụng thực tế, 
đặc biệt có rất nhiều hiện tƣợng xung quanh ta đang diễn ra tuân theo các định 
luật Newton nhƣ quán tính, mức quán tính, sự tƣơng tác giữa các lực,Là cơ sở 
để tổ chức dạy học dự án chủ đề này. 
 2. Cơ sở thực tiễn: 
 2.1. Thực trạng hoạt động dạy học dự án bộ môn Vật lí ở trường THPT: 
 Hiện nay, trong chƣơng trình vật lí phổ thông( CTGD 2018) đang trang bị 
cho các em kiến thức cơ bản, giáo viên cũng đang bám sát nội dung kiến thức cơ 
bản của chƣơng trình giáo dục phổ thông. Các nội dung vận dụng, gắn liền với 
thực tiễn cuộc sống chƣa có nhiều. 
 Trong thời gian gần đây, chúng ta đã bƣớc đầu đƣợc tiếp cận với những 
phƣơng pháp, kĩ thuật dạy học mới. Trong đó có việc đổi mới phƣơng pháp dạy 
học là một bƣớc tiến đáng kể trong quá trình dạy- học hiện nay. Đặc biệt khi mà 
khoa học công nghệ phát triển nhƣ vũ bão, nhất là sự bùng nổ của ngành Công 
nghệ thông tin. Việc lựa chọn phƣơng pháp dạy học sao cho vừa phù hợp với bối 
cảnh, vừa phát triển năng lực sáng tạo ngƣời học là một sự tất yếu. 
 Tuy nhiên, qua thực tiễn dạy học, chúng tôi thấy việc lựa chọn phƣơng pháp 
dạy học, yêu cầu dạy học kiến thức phải gắn liền với thực tiễn cuộc sống còn hạn chế. 
 2.2. Thực trạng hoạt động dạy học dự án môn Vật lí tại trường THPT nơi 
tôi công tác 
 Tại trƣờng THPT nơi tôi công tác việc triển khai chƣơng trình GDPT 2018 
diễn ra theo đúng kế hoạch, đúng hƣớng dẫn của Bộ, Ngành. Ngoài ra, các năm 
 12 3. Trong dạy học dự án học sinh tham gia bài học nhƣ thế nào ? 
 Các bước Mức độ học sinh tham gia 
 Tích cực Ít tích Không tích 
 cực cực 
 a. Xây dựng ý tƣởng 83,3% 16,7% 
 b. Lập kế hoạch các nhiệm vụ học tập 83,3% 12,5% 4,2% 
 c. Thực hiện dự án 95,8% 4,2% 
 d. Tạo sản phẩm 83,3% 16,7% 
 e. Báo cáo kết quả 91,7% 8,3% 
 f. Đánh giá dự án 79,2% 20,8% 
 4. Hiệu quả giờ học áp dụng phƣơng pháp dạy học dự án 
 Nội dung Các mức độ 
 Rất tốt Tốt Chưa tốt 
 a. Mức độ hiểu bài 75% 25% 
 b. Mức độ tích cực chủ động sáng tạo 50% 50% 
 c. Mức độ nắm kiến thức 66,7% 33,3% 
 d. Mức độ vận dụng kiến thức 25% 70,8% 4,2% 
5. Mức độ vận dụng phƣơng pháp dạy học dự án của thầy, cô nhƣ thế nào 
 Các mức độ Kết quả 
 a. Thƣờng xuyên 0% 
 b. Theo kế hoạch dạy học 100% 
 6. Mức độ quan tâm của thầy, cô đối với phƣơng pháp dạy học dự án 
 Các mức độ Kết quả 
 a. Rất quan tâm 66,7% 
 b. Không quan tâm 0% 
 7. Dự định của thầy, cô trong vận dụng phƣơng pháp dự án vào dạy học 
 Mức độ vận dụng Kết quả 
 a. Sẽ vận dụng 100% 
 b. Chƣa rõ 0% 
 c. Không vận dụng 0% 
 8. Theo thầy, cô để nâng cao chất lƣợng dạy học dự án, cần phải 
 Phương án lựa chọn Kết quả 
 a. Tập huấn chƣơng trình dạy học dự án cho giáo viên 4,2% 
 b. Phổ biến tài liệu về dạy học dự án cho giáo viên 4,2% 
 c. Tổ chức cho giáo viên tham quan, học tập các mô hình 91,6% 
 dạy học dự án 
 14