Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng trò chơi trong dạy học môn Toán 6, bộ sách Cánh diều

 CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
 Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 ĐƠN YÊU CẦU CÔNG NHẬN SÁNG KIẾN
 Kính gửi: Hội đồng khoa học chấm SKKN huyện Ba Vì
 Họ và tên Ngày Nơi công Chức Trình độ Tên sáng 
 tháng năm tác danh chuyên kiên
 sinh môn
 Phùng Thị 20/07/1989 THCS Hạng III ĐH Sử dụng 
 Liên Vật Lại trò chơi 
 trong dạy 
 học môn 
 Toán 6
- Môn học áp dụng sáng kiên: Phương pháp “Sử dụng trò chơi trong dạy học 
môn Toán” không chỉ áp dụng cho hầu hết các tiết dạy bộ môn Toán học lớp 6 
nói riêng mà còn có thể áp dụng rộng rãi cho tất cả các môn học cấp THCS.
 - Ngày sáng kiên được áp dụng lần đầu: ngày 01/11/2022
 - Mô tả bản chất của sáng kiên:
 * Tình trạng của giải pháp: Hiện nay, việc tổ chức hoạt động dạy học dưới 
dạng trò chơi cho học sinh còn rất hạn chế, nếu có tổ chức thì cũng khô khan gây 
ra sự nhàm chán cho học sinh và chưa phát huy được vai trò, tác dụng vốn có của 
nó trong quá trình dạy học. Đây cũng là một trong các lí do làm đa số học sinh 
đều rất sợ học môn Toán. Các em thường học theo kiểu chống đối, tiếp thu kiến 
thức một cách thụ động. Chính vì vậy mà kết quả học tập không cao, tỉ lệ học 
sinh đạt Tốt, Khá còn thấp; tỉ lệ học sinh Đạt, Chưa đạt còn khá cao.
 * Những nội dụng đã cải tiên, sáng tạo:
 Bước 1: Xác định mục đích, đối tượng, phạm vi và nhiệm vụ cần nghiên cứu.
 Bước 2: Xác định phương pháp nghiên cứu và giới hạn thực hiện.
 Bước 3: Điều tra thực trạng khi chưa áp dụng giải pháp. UBND HUYỆN BA VÌ CỘNG HOÀ XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
TRƯỜNG THCS VẬT LẠI Độc lập - Tự do - Hạnh phúc
 Hà Nội, ngày 5 tháng 4 năm 2023
 BÁO CÁO TÓM TẮT
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 “SỬ DỤNG TRÒ CHƠI TRONG DẠY HỌC MÔN TOÁN 6”
 I. Sơ lược lý lịch:
 - Họ và tên: Phùng Thị Liên Giới tính: Nữ
 - Ngày, tháng, năm sinh: 20/07/1989
 - Quê quán: xã Phú Đông - huyện Ba Vì - TP. Hà Nội
 - Nơi thường trú: xã Phú Đông - huyện Ba Vì - TP. Hà Nội
 - Đơn vị công tác: Trường THCS Vật Lại
 - Chức vụ hiện nay: Giáo viên THCS hạng III
 - Trình độ chuyên môn, nghiệp vụ: Đại học sư phạm Toán
 II. Sáng kiến kinh nghiệm, cải tiến kỹ thuật, giải pháp công tác, đề tài 
 nghiên cứu khoa học hoặc áp dụng công nghệ mới
 1. Tên, lĩnh vực thực hiện sáng kiến đề nghị xem xét: “Sử dụng trò chơi 
 trong dạy học môn Toán 6”
 2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Giáo dục - Đào tạo
 3. Các thành viên tham gia nghiên cứu sáng kiến: Phùng Thị Liên
 4. Thời gian thực hiện: 01/11/2022
 5. Giấy chứng nhận hoặc Quyết định công nhận sáng kiến cơ sở: bản photo 
 gửi kèm hồ sơ
 6. Mô tả sáng kiến:
 - Mục đích của giải pháp: Phương pháp sử dụng trò chơi trong dạy học 
 tạo cho học sinh hứng thú hơn trong việc học tập môn Toán, tự tin mạnh mẽ phát 
 biểu trước đám đông nhằm phát triển năng lực của các em, từ đó chất lượng bộ 
 môn được nâng cao.
 - Nội dung giải pháp: phần phát triển năng lực, phẩm chất, rèn cho học sinh tính trung thực, tổ chức tự 
lực, đoàn kết. Từ đó giờ học sôi nổi hơn, các em hào hứng với bộ môn hơn, chất 
lượng học tập cũng tăng lên.
 Lồng ghép trò chơi trong dạy học kết hợp với các phương pháp dạy học 
khác sẽ có ý nghĩa tích cực đối với yêu cầu đổi mới hiện nay. Việc vận dụng trò 
chơi trong dạy học Toán ở trường THCS sẽ làm thay đổi không khí căng thẳng 
trong các giờ học, tăng thêm hứng thú cho học sinh, học sinh phát huy được năng 
lực, phẩm chất của bản thân.
 Biện pháp này áp dụng được cho tất cả các môn học ở bậc THCS, trong 
các hoạt động dạy học ở tất cả các bài cung cấp kiến thức mới, luyện tập thực 
hành, ôn tập rèn kỹ năng. Tổ chức hoạt động dạy-học bằng trò chơi học tập nó 
còn rèn cho học sinh các kĩ năng cơ bản như nghe, nhìn, đọc, viết, tính toán, kĩ 
năng sống, kĩ năng học tập, biết đoàn kết, tương trợ, hợp tác lẫn nhau, có những 
đức tính tốt cần thiết cho bản thân và xã hội. Đó cũng chính là điểm mới trong đề 
tài sáng kiến kinh nghiệm này.
 - Khả năng áp dụng, phổ biến rộng rãi của giải pháp (nêu rõ cụ thể khả năng 
áp dụng, phổ biến rộng rãi của giải pháp cho các đối tượng, tổ chức nào): Giải 
pháp có thể áp dụng cho tất cả học sinh các khối lớp; áp dụng cho tất cả các bài, 
các môn học; giáo viên tất cả các môn đều có thể áp dụng
 7. Địa chỉ áp dụng sáng kiến: Trường THCS Vật Lại
 8. Thời gian bắt đầu áp dụng sáng kiến: 01/11/2022
 9. Hiệu quả kinh tế, xã hội mà giải pháp mang lại:
 - Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học góp phần hình thành năng lực, 
phẩm chất cho học sinh. Các em có ý thức trách nhiệm cá nhân cao, tôn trọng kỉ 
luật, giúp đỡ đồng đội, gắn kết với đồng đội, đoàn kết, tích cực mạnh dạn tham 
gia các hoạt động nhóm. Qua điều tra học sinh, tôi thấy đa số các em thích được 
tổ chức trò chơi trong hoạt động dạy học.
 - Sử dụng trò chơi trong hoạt động dạy học còn giúp học sinh hứng thú học 
tập hơn. Học sinh, tự giác, tích cực, chủ động trong việc tìm tòi kiến thức, đa số PHẦN A: ĐẶT VẤN ĐỀ
 1. Lý do chọn đề tài.
 Nếu có một yêu cầu “Ném tờ giấy đi xa nhất trong vòng 15 giây” thì bạn 
sẽ làm thế nào? Bạn thứ nhất để nguyên bản tờ giấy rồi ném tờ giấy đi. Tuy nhiên, 
cách này không giúp cho tờ giấy đi xa được. Bạn thứ hai thì gấp tờ giấy thành 
chiếc máy bay rồi phi chiếc máy bay đi. Cách này đã giúp cho tờ giấy đi xa hơn 
nhưng lại không theo hướng mình mong muốn, thậm chí còn quay về vị trí ban 
đầu. Bạn khác thì vò tờ giấy lại và ném nó đi. Cách này đã giúp cho tờ giấy đi xa 
hơn và đúng theo hướng mình mong muốn. Còn một bạn khác lại dùng 15 giây 
của mình đi nhặt một viên sỏi và gói lại trong tờ giấy rồi mới ném nó đi. Cách 
này thực sự đã làm cho tờ giấy đi xa nhất và đạt được yêu cầu đề ra.
 Qua kết quả trên, chúng ta thấy rằng: Cùng một vấn đề, cùng một điều kiện 
thời gian nhưng với phương pháp khác nhau thì cho chúng ta những kết quả khác 
nhau. Đó là minh hoạ cho thấy lợi ích của sáng tạo trong giải quyết vấn đề. Và 
trong dạy học cũng vậy, là một giáo viên đứng lớp ngoài trình độ về chuyên môn, 
nghiệp vụ. Mỗi thầy cô giáo cần đổi mới phương pháp dạy học nhằm đáp ứng với 
chương trình giáo dục phổ thông 2018 - chương trình giáo dục nước ta hiện nay. 
Mỗi thầy cô giáo cần lựa chọn đúng phương pháp sáng tạo trong dạy học để tích 
cực hoá học tập của học sinh; khơi dậy và phát triển khả năng tự học nhằm hình 
thành cho học sinh tư duy tích cực, độc lập, sáng tạo; nâng cao năng lực phát hiện 
và giải quyết vấn đề; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn, tác động 
đến tình cảm, tạo niềm vui, hứng thú học tập cho học sinh. Để cho việc tiếp thu 
kiến thức của học sinh trở nên dễ dàng, hiệu quả hơn.
 Bên cạnh đó, môn Toán là môn Khoa học tự nhiên, để học tốt bộ môn này 
đòi hỏi học sinh không những chăm học mà phải biết tư duy, sáng tạo; phải biết 
suy luận, phân tích, tổng hợp. Nên đa số học sinh cho rằng đây là môn học khó, 
khô khan, không yêu thích môn học, chưa chăm học; dẫn đến chất lượng bộ môn 
chưa cao.
 Qua thực tế giảng dạy bộ môn Toán bậc THCS cho thấy: Ở các trường hiện bộ môn được nâng cao.
 - Thứ hai: Việc tổ chức trò chơi học tập góp phần hình thành và phát triển 
năng lực cho học sinh về:
 + Phẩm chất: Các em phát triển phẩm chất: Trung thực, chăm chỉ, trách 
nhiệm...
 + Năng lực: Giúp học sinh phát triển hai loại năng lực:
 Năng lực chung: Năng lực tự chủ và tự học, giao tiếp và hợp tác, giải quyết 
các vấn đề và sáng tạo.
 Năng lực đặc thù: Năng lực toán học: gồm các thành phần cốt lõi sau: Năng 
lực tư duy và lập luận toán học, năng lực mô hình hoá toán học, năng lực giải 
quyết vấn đề toán học, năng lực giao tiếp toán học; năng lực sử dụng công cụ, 
phương tiện toán học.
 3. Phương pháp nghiên cứu.
 - Phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu lý thuyết về phương 
pháp trò chơi trong dạy học nói chung và sử dụng trò chơi trong dạy học Toán 
học nói riêng.
 - Phương pháp trực quan: Quan sát hoạt động của học sinh
 - Phương pháp thực nghiệm sư phạm: Tổ chức dạy và đánh giá tại 
trường THCS nơi công tác.
 - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm: Tổng kết kinh nghiệm giảng dạy 
của bản thân khi sử dụng phương pháp trò chơi trong dạy học Toán học.
 - Phương pháp thống kê toán học: Để xử lí các kết quả thực nghiệm, 
các dữ liệu thống kê nhằm rút ra các kết luận khoa học và thực tiễn của đề tài.
 4. Phạm vi, giới hạn phạm vi nghiên cứu.
 - Phạm vi nghiên cứu: Do hạn chế về thời gian và nguồn lực nên về mặt 
không gian đề tài chỉ nghiên cứu trong phạm vi trường THCS Vật Lại - Ba Vì - 
Hà Nội.
 - Đối tượng nghiên cứu: HS lớp 6A trường THCS Vật Lại - Ba Vì - Hà 
Nội hội và khắc sâu được nhiều tri thức nhiều khái niệm trên cơ sở đó những phẩm 
chất trí tuệ của các em được hình thành như: Sự nhanh trí, tính linh hoạt, sáng tạo 
và kiên trì. Để thực hiện các yêu cầu của trò chơi, học sinh không chỉ ghi nhớ một 
cách máy móc, đơn thuần những điều đã biết mà phải vận dụng, tổng hợp toàn bộ 
kiến thức, suy nghĩ, lựa chọn phương án phù hợp để hoàn thành nhiệm vụ. Đây 
chính là mục tiêu của các tiết học.
 Việc thiết kế trò chơi trong các hoạt động dạy học là phương pháp có tác 
dụng khơi dậy hứng thú học tập cho học sinh đồng thời tạo ấn tượng sâu sắc về 
hình ảnh giáo viên, giúp tiết học nhẹ nhàng mà hiệu quả. Trò chơi dạy học có 
nhiều cấp độ từ việc vui chơi trước khi học, đến việc học dưới hình thức trò chơi 
và mức độ cao hơn là học tập từ trò chơi. Nhưng nỗ lực đó không chỉ đòi hỏi tính 
khoa học và nghệ thuật mà cần đến tinh thần đam mê nghề nghiệp, trái tim đầy 
nhiệt huyết của người giáo viên. Sử dụng trò chơi để rèn luyện kĩ năng, vận dụng 
kiến thức cho học sinh đòi hỏi kĩ năng sư phạm thuần thục và khả năng sáng tạo 
cao từ khâu xây dựng, lựa chọn, tổ chức thực hiện đến việc hướng dẫn học sinh 
tư duy phát hiện tri thức từ trò chơi.
 II. THỰC TRẠNG.
 Tôi tham gia giảng dạy đã được 12 năm, trong quá trình theo dõi, bám sát 
lớp tôi thấy có một số thuận lợi và khó khăn như sau:
 1. Thuận lợi:
 - Trường THCS Vật Lại là một trường nằm gần trung tâm Huyện, có sở 
vật chất khang trang, sạch đẹp đáp ứng được nhu cầu dạy và học của giáo viên và 
học sinh. Số lượng học sinh đông hơn 1000 học sinh nhưng số lượng học sinh 
giỏi các cấp hàng năm thường xếp vào tốp đầu trong các trường của huyện.
 - Đa số phụ huynh quan tâm, tạo điều kiện tốt cho con em .
 - Học sinh của địa phương có truyền thống hiếu học, nhiều em có ý thức 
nỗ lực phấn đấu vươn lên.
 - Trang thiết bị của nhà trường được trang bị tương đối đầy đủ như:
 + Bảng phụ (trang bị cho tất cả các phòng học). Vật Lại đầu năm học khi chưa thực hiện đề tài như sau:
 Kết quả học tập đầu năm học 2022 - 2023
 Tốt Khá Đạt Chưa đạt
 Lớp Sĩ số
 SL % SL % SL % SL %
 6A 40 10 25 8 20 22 55 0 0
 Kết quả khảo sát trước khi thực hiện đề tài
 Qua kết quả bảng ta thấy tỉ lệ học sinh đạt Tốt, Khá còn thấp; tỉ lệ Đạt, 
Chưa đạt còn khá cao. Bởi vậy tôi đã áp dụng biện pháp “Sử dụng trò chơi trong 
dạy học môn Toán 6”
 III. GIẢI PHÁP THỰC HIỆN.
 1. Mục tiêu của giải pháp.
 Phương pháp sử dụng trò chơi trong dạy học tạo cho học sinh hứng thú 
hơn trong việc học tập môn Toán, tự tin mạnh mẽ phát biểu trước đám đông nhằm 
phát triển năng lực của các em, từ đó chất lượng bộ môn được nâng cao.
 2. Các giải pháp thực hiện.
 Thứ nhất: Nguyên tắc thiết kế trò chơi dạy học
 Nguyên tắc bám sát mục tiêu dạy học và triệt để khai thác các thiết bị 
dạy học sẵn có:
 + Khi thiết kế trò chơi dạy học phải căn cứ mục tiêu dạy học, yêu cầu, nội 
dung kiến thức cơ bản, triệt để khai thác các thiết bị dạy học có sẵn của môn học 
(ở thư viện, đồ dùng của GV và HS...).
 + Các đồ dùng dạy học tự làm đảm bảo tính khoa học, tính giáo dục, tính 
thẩm mỹ nhưng ít tốn kém.
 Nguyên tắc phù hợp đặc điểm tâm lý lứa tuổi, có sức hấp dẫn cao:
 + Trò chơi có sức hấp dẫn, thu hút được sự chú ý, tham gia của học sinh, 
tạo không khí vui vẻ, thoải mái.
 + Trò chơi cần phải gần gũi, sát thực, phù hợp với tâm lý lứa tuổi học sinh. 
Tổ chức trò chơi không quá cầu kỳ, phức tạp. + Đồ dùng phục vụ trò chơi
 + Nêu luật chơi
 + Số người tham gia
 + Nêu cách chơi, cách tính điểm
 + Thời gian chơi
 Bước 4 : Cách tiến hành trò chơi .
 - Giới thiệu trò chơi, hướng dẫn cách chơi, phổ biến luật chơi.
 - Chơi thật.
 - Nhận xét, rút kinh nghiệm và tổng kết trò chơi.
 Cần có các biện pháp linh hoạt nhưng vẫn đảm bảo cách thức hoạt động 
trò chơi học tập như: Tổ chức thành các trò chơi học tập; đóng kịch; cuộc thi; sưu 
tầm; biểu diễn; hái hoa dân chủ;... Có thể tổ chức trong lớp học hoặc tổ chức 
ngoài trời, ngoài sân tuỳ thuộc vào yêu cầu của môn học; có những bài học có thể 
cần hoá trang, chuẩn bị phương tiện như loa máy, đèn chiếu, dụng cụ để vẽ,. thì 
cần có đồ dùng trực quan mang tính chính xác và khoa học. Quy định thành viên 
nam nữ trong đội chơi, yêu cầu nhanh, chính xác hay yêu cầu đúng, đẹp, an toàn, 
đều vui tươi, mỗi người chỉ được một lần, yêu cầu về giọng nói, trang phục, ...
 Thứ 3: Phân loại trò chơi.
 - Trò chơi sử dụng Powerpoint: Sóc nâu và hạt dẻ; Bức tranh bí ẩn; Lật
mảnh ghép; Chiếc nón kì diệu; Giải ô chữ; Vòng quay may mắn; Ô chữ bí mật
 .................................................................................................................................
 + Là trò chơi ứng dụng công nghệ thông tin và có sự tương tác giữa giáo 
viên và học sinh.
 + Được sử dụng trong hoạt động khởi động, hoạt động luyện tập.
 + Trò chơi đã tạo hứng thú trong học tập, phát triển phẩm chất và năng lực 
cho học sinh.
 - Trò chơi không sử dụng Powerpoint (Trò chơi sử dụng Hand - On): 
Cùng leo núi; Tiếp sức; Ghép nối kiến thức; .
 + Thường được sử dụng trong hoạt động luyện tập sau khi hình thành kiến - Hình thức chơi: Từ chìa khóa có bao nhiêu chữ cái thì tương ứng sẽ có 
bấy nhiêu câu hỏi liên quan đến các từ, các chữ mà người chơi cần phải vượt qua.
 - Thể lệ chơi: Người dẫn chương trình cho người chơi lựa chọn chữ cái 
hoặc hàng ngang, người dẫn chương trình đọc câu hỏi liên quan đến các chữ cái, 
các từ hàng ngang, người chơi phải đưa ra được đáp án đúng, nếu trả lời sai thì 
bạn khác được quyền trả lời. Sau lượt thứ nhất người chơi sẽ có quyền đưa ra đáp 
án về từ chìa khóa, nếu đúng sẽ đạt được số điểm theo quy định, nếu trả lời sai 
thì mất quyền tham gia chơi.
 - Áp dụng trò chơi “Giải ô chữ” trong hoạt động luyện tập của các bài mới 
để kiểm tra khả năng tính toán của học sinh trong các nội dung như: phép cộng, 
phép trừ, phép nhân, phép chia số tự nhiên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép 
chia số nguyên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia phân số; phép cộng, 
phép trừ, phép nhân, phép chia số thập phân. (Minh chứng 2)
 Trò chơi 3: “Bức tranh bí ẩn”: Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động 
“Mở đầu” hoặc hoạt động “Luyện tập - Vận dụng”. Thông qua trò chơi này tôi 
đưa ra hình ảnh liên quan đến nội dung bài học để tạo tâm thế vào bài, gây hứng 
thú, học sinh sẽ biết nội dung bài học hôm nay hoặc học sinh được củng cố các 
kiến thức đã học trong bài. Từ đó, phát triển phẩm chất, năng lực của học sinh.
 - Số lượng người tham gia: Cả lớp hoặc có thể thiết lập đội chơi
 - Hình thức chơi: Người dẫn chương trình đọc câu hỏi liên quan đến các 
mảnh ghép, người chơi phải đưa ra được đáp án đúng, nếu trả lời sai thì bạn khác 
được quyền trả lời. Trả lời đúng mảnh ghép được mở ra, người chơi sẽ có quyền 
đưa ra đáp án về bức tranh bí ẩn, nếu đúng sẽ đạt được số điểm theo quy định, 
nếu trả lời sai thì mất quyền tham gia chơi. Cứ như vậy cho đến khi kết thúc trò 
chơi.
 - Áp dụng trò chơi trong hoạt động mở đầu bài “Phân tích một số ra thừa 
số nguyên tố” hoặc trong hoạt động luyện tập - vận dụng các bài liên quan đến 
“Hình học trực quan” (Hình tam giác, hình chữ nhật, hình vuông, ...) (Minh 
chứng 3) bài mới để kiểm tra khả năng tính toán của học sinh trong các nội dung như: phép 
cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số tự nhiên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, 
phép chia số nguyên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia phân số; phép 
cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia số thập phân.
 Trò chơi 3: “Sơ đồ tư duy”:
 - Phát triển thêm năng khiếu thuyết trình khi giáo viên kết hợp giữa việc 
thiết kế và trình bày ý tưởng.
 - Hình thức chơi: Chia thành các đội tranh tài thiết kế và tài thuyết trình
 - Ưu điểm: đơn giản, giáo viên chỉ cần chuẩn bị màu, giấy, cọ vẽ, bút.. 
.Hiệu ứng tích cực, học sinh thích thú. Tổng hợp được đầy đủ kiến thức của bài, 
của chương.
 - Nhược điểm: Tốn nhiều thời gian để vẽ, thuyết trình, nhận xét đánh giá
 - Áp dụng “Sơ đồ tư duy” được cả với bài lí thuyết và bài luyện tập (Minh 
chứng 5)
 Trò chơi 4: “Cùng leo núi”: Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động 
“Luyện tập”, thông qua trò chơi này giúp các em vận dụng được khả năng tính 
toán nhanh khéo léo, gây hứng thú khi củng cố bài, đồng thời phát triển phẩm 
chất, năng lực của học sinh.
 - Số lượng người tham gia: Chia lớp thành các cặp đôi
 - Hình thức chơi: Giáo viên chuẩn bị sẵn nội dung, các cặp đôi thi đua 
tính toán để điền các kết quả đúng tương ứng; làm đúng bậc 1 thì được lên tiếp 
bậc hai. Cứ như vậy ai làm đúng và lên được đỉnh núi trước thì chiến thắng
 - Áp dụng trò chơi trong hoạt động luyện tập - vận dụng của các bài mới 
để kiểm tra khả năng tính toán của học sinh trong các nội dung như: phép cộng, 
phép trừ, phép nhân, phép chia số tự nhiên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép 
chia số nguyên; phép cộng, phép trừ, phép nhân, phép chia phân số; phép cộng, 
phép trừ, phép nhân, phép chia số thập phân. (Minh chứng 6)
 Trò chơi 5: “Ghép hình”: Đây là loại trò chơi dùng cho hoạt động “Luyện 
tập - Vận dụng”, thông qua trò chơi này giúp các em phát triển năng lực tư duy,