Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share trong dạy học môn Ngữ văn Lớp 10, bộ sách Cánh diều

 BÁO CÁO KẾT QUẢ 
 NGHIÊN CỨU, ỨNG DỤNG SÁNG KIẾN 
1. Lời giới thiệu 
 Nghị quyết Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn bản, toàn diện 
giáo dục và đào tạo nêu rõ: “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ phương pháp dạy và học 
theo hướng hiện đại; phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo và vận dụng kiến 
thức, kỹ năng của người học; khắc phục lối truyền thụ áp đặt một chiều, ghi nhớ 
máy móc. Tập trung dạy cách học, cách nghĩ, khuyến khích tự học, tạo cơ sở để 
người học tự cập nhật và đổi mới tri thức, kỹ năng, phát triển năng lực. Chuyển 
từ học chủ yếu trên lớp sang tổ chức hình thức học tập đa dạng, chú ý các hoạt 
động xã hội, ngoại khóa, nghiên cứu khoa học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ 
thông tin và truyền thông trong dạy và học”. Vì vậy, đổi mới phương pháp dạy 
nhằm phát huy phẩm chất, năng lực sáng tạo của người học là một trong những 
yếu tố quan trọng để nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo. 
 Năm học 2022 - 2023 là năm bắt đầu áp dụng chương trình giáo dục phổ 
thông mới (GDPT 2018) cho lớp 10. Học sinh sẽ tiếp cận nhiều điểm mới so với 
chương trình cũ, trong đó có sự đổi mới về phương pháp dạy học. Nếu ở THCS, 
học sinh được trang bị kiến thức và kĩ năng làm bài tập theo yêu cầu thi cử thì ở 
chương trình mới, học sinh tự lực chiếm lĩnh kiến thức để phát triển năng lực, 
phẩm chất (qua hoạt động học và vận dụng kiến thức). Đây là một sự đổi mới, học 
sinh lớp 10 sẽ có những bỡ ngỡ, thậm chí là khó khăn khi làm quen các phương 
pháp và kĩ thuật dạy học. Cho nên, giáo viên cần hướng dẫn cho học sinh biết vận 
dụng những phương pháp và kĩ thuật dạy học để phát huy phẩm chất, năng lực 
của mình. Trong giới hạn của bài viết, người viết xin giới thiệu một kĩ thuật dạy 
học để học sinh lớp 10 sử dụng trong quá trình tiếp thu kiến thức, khẳng định năng 
lực và các phẩm chất, đó là kĩ thuật Think - Pair - Share. 
2. Tên sáng kiến: 
 Sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share trong dạy học môn Ngữ văn lớp 10 
3. Tác giả sáng kiến: 
 - Họ và tên: Nguyễn Thị Thu Cúc 
 1 
 7.1.2. Tác dụng của hoạt động Think - Pair - Share 
 Think - Pair - Share không chỉ thu hút học sinh tham gia tích cực vào bài 
học mà còn mang lại rất nhiều lợi ích khác đối với học sinh: 
- Chiến thuật này cho phép những học sinh rụt rè, nhút nhát có cơ hội tham gia và 
đưa ra câu trả lời. 
- Xây dựng kỹ năng giao tiếp và diễn đạt nói 
- Dạy học sinh các suy nghĩ độc lập về ý tưởng trước khi chia sẻ, trình bày. 
- Học sinh có cơ hội mở rộng các câu trả lời và thảo luận tích cực hơn. 
7.1.3. Cách áp dụng trong quá trình dạy học 
 Hoạt động Think - Pair - Share phù hợp với các loại bài tập/nhiệm vụ sau: 
 - Có thể có nhiều phương án, nhiều đáp án, nhiều cách trả lời 
 - Học sinh có thể gặp khó khăn để đưa ra câu trả lời đúng 
 - Đòi hỏi học sinh phải đưa ra ý kiến, thể hiện quan điểm 
 - Yêu cầu học sinh dành thời gian cho việc đọc hiểu 
 Lưu ý: Để sử dụng chiến lược này, giáo viên cần cân nhắc một số điểm sau: 
 - Học sinh nắm các bước khi sử dụng kĩ thuật 
 - Giáo viên cần chuẩn bị các câu hỏi, vấn đề hoặc bài tập cho học sinh. 
 - Hướng dẫn học sinh cách suy nghĩ về câu hỏi. 
 - Giáo viên chỉ định bạn đối tác hoặc yêu cầu học sinh tìm một bạn đối tác để 
ghép cặp, thảo luận và đưa ra câu trả lời. 
 - Khuyến khích các cặp chia sẻ những phát hiện hoặc ý kiến với cả lớp. 
 Hoạt động Think - Pair - Share dễ dàng được áp dụng để tạo nên cuộc thảo 
luận nhanh, thay đổi không khí lớp học và lôi cuốn học sinh vào quá trình học tập. 
7.2. SỬ DỤNG KĨ THUẬT THINK - PAIR - SHARE TRONG DẠY HỌC 
MÔN NGỮ VĂN 
7.2.1. Sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share trong môn Ngữ văn nói chung 
 Khi dạy học, giáo viên hướng dẫn học sinh thực hiện 4 bước: think - wirte 
- pair - share (nghĩ - viết ra - bắt cặp - chia sẻ), hay có thể tiến hành theo 3 bước: 
viết - nói - nghe. Thực hiện kĩ thuật này hướng tới phát triển kĩ năng nghe - nói - 
đọc - viết của người học. Cụ thể: 
 3 
 7.2.2.2. Hình thành kiến thức mới 
 Trong hoạt động hình thành kiến thức, đi kèm là một câu hỏi định hướng 
hoặc một hoạt động tìm hiểu, hình thành kiến thức ngắn. Học sinh sẽ đánh giá kết 
quả làm việc dựa vào đáp án/ phần chốt của giáo viên. 
 Hoặc hình thành kiến thức thông qua trò chơi đơn giản (tìm chi tiết, phân 
nhóm chi tiết, hệ thống hình ảnh, gọi tên hình ảnh, lý giải chi tiết/ hình ảnh, tìm 
từ, nối cột, giải nghĩa từ, tìm dẫn chứng). 
7.2.2.3. Luyện tập, vận dụng 
 Thực hành chia sẻ cặp dựa trên: phiếu học tập đã làm nhóm, mẫu dàn ý, kĩ 
thuật, mô hình tóm tắt 
 Đánh giá kết quả dựa vào: chất lượng của phần viết, chất lượng báo cáo 
ngẫu nhiên, chất lượng chấm chéo bài của các cặp dựa trên tiêu chí/ bảng kiểm 
đánh giá của giáo viên. 
7.3. SỬ DỤNG KĨ THUẬT THINK - PAIR - SHARE TRONG ĐOẠN 
TRÍCH CHIẾN THẮNG MTAO - MXÂY - BÀI 1 THẦN THOẠI VÀ SỬ THI 
(CÁNH DIỀU NGỮ VĂN 10) 
 CHIẾN THẮNG MTAO MXÂY 
 (Trích Đăm Săn - Sử thi Ê-đê) 
MỤC TIÊU BÀI HỌC 
* Năng lực 
- HS nhận biết, phân tích và đánh giá được một số yếu tố hình thức (không gian, 
thời gian, nhân vật, cốt truyện, lời người kể chuyện và lời nhân vật, nghệ thuật 
xây dựng nhân vật, nghệ thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ,) và nội dung (đề tài, 
chủ đề, ý nghĩa, thông điệp...) của đoạn trích sử thi. 
* Phẩm chất 
- Cảm phục và trân trọng và đẹp của người anh hùng trong sử thi Tây Nguyên. 
- Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự 
và hạnh phúc, yên vui của cả cộng đồng. Từ đó hướng đến lối sống tích cực, hoàn 
thiện nhân cách bản thân. 
THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ SỐ LIỆU 
 5 
 Pair - Share) 
 - Học sinh suy nghĩ độc lập, ghi ra tờ giấy (2 phút) 
 - Ghép bạn cùng bàn, chia sẻ ý kiến của mình với bạn (3 phút) 
 Bước 3: Báo cáo kết quả: cho 2 học sinh cùng đứng lên, mỗi học sinh nêu 
 một đặc điểm về mảnh đất đó (3 phút) 
 + Là vùng đất rộng lớn, không tiếp giáp biển. 
 + Là khu vực với địa hình cao nguyên. 
 + Nhắc đến văn hóa Tây Nguyên, người ta nghĩ ngay đến nhà rông, lễ hội 
 cồng chiêng, sử thi,.... 
 Bước 4: Đánh giá, kết luận: Nhận xét câu trả lời của học sinh, kết nối hoạt động 
 hình thành kiến thức mới. 
 Giáo viên sử dụng bảng kiểm đánh giá câu trả lời của học sinh: 
 STT Tiêu chí Có Không 
 1 Nhận diện được những nét văn hóa đặc trưng của 
 Tây Nguyên 
 2 Hiểu biết về phong tục, tập quán của các dân tộc Tây 
 Nguyên 
 3 Có sự chia sẻ của cặp đôi 
 4 Đúng thời gian 
7.3.2. Sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share trong phần vận dụng bài học 
“Chiến thắng Mtao - Mxây” 
 HOẠT ĐỘNG 4: VẬN DỤNG 
 a) Mục tiêu: Giúp HS vận dụng kiến thức đã học để giải quyết những vấn đề 
 trong cuộc sống thực tiễn; nâng cao kĩ năng tạo lập văn bản nói, góp phần hướng 
 tới đạt được các mục tiêu cụ thể trong việc vận dụng kiến thức bài học vào giải 
 quyết tình huống trong thực tiễn. 
 b) Nội dung: Học sinh thực hiện yêu cầu của giáo viên: Là một nhà lãnh đạo 
 trong tương lai, em cần học hỏi từ người anh hùng Đăm Săn những phẩm 
 chất nào? 
 c) Sản phẩm: Câu trả lời của học sinh. 
 7 
 xã hội hóa giáo dục để kết hợp với nhà trường có những chế độ động viên, khuyến 
khích khen thưởng kịp thời và hợp lý đối với giáo viên và học sinh có thành tích 
cao. 
- Đối với giáo viên: Cố Thủ tướng Phạm Văn Đồng đã từng nói, muốn có trò giỏi 
thì trước hết phải có thầy giỏi. Câu nói đã khẳng định vai trò của người thầy trong 
đổi mới giáo dục. Là giáo viên, chúng ta phải là một người thầy vừa hồng vừa 
chuyên, phải đủ tâm và đủ tầm, giỏi về chuyên môn, nhiệt huyết trong giảng dạy, 
đổi mới trong phương pháp dạy học và thân thiện, cởi mở với học sinh. 
- Đối với học sinh: Học sinh phải có kiến thức và lòng say mê, sự chăm chỉ rèn 
luyện, cần cù tích luỹ. Ngoài hướng dẫn của giáo viên, học sinh tìm hiểu các 
phương pháp và kĩ thuật dạy học để phát huy phẩm chất và năng lực của người 
học. 
10. Đánh giá lợi ích thu được hoặc dự kiến có thể thu được do áp dụng sáng 
kiến theo ý kiến của tác giả và ý kiến của tổ chức, cá nhân đã áp dụng tham 
gia lần đầu, kể cả áp dụng thử (nếu có) 
- Giáo viên: Qua đề tài này, giáo viên nâng cao năng lực chuyên môn; có kinh 
nghiệm vận dụng các phương pháp và kĩ thuật dạy học phù hợp với từng hoạt 
động trong bài; rèn kĩ năng tổ chức dạy học linh hoạt và phong phú để bài học đạt 
hiệu quả cao. 
- Học sinh: Khi sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share, học sinh hiểu rằng, mọi vấn 
đề có thể được giải quyết với sự hỗ trợ của giáo viên và các bạn trong lớp. Các 
em không hề đơn độc trong việc học tập nói riêng và hành trình khám phá nói 
chung. Trong giờ học, các em đều được chú ý, không ai bị bỏ mặc, ngay cả học 
sinh nhút nhát, ngại chia sẻ vì ít ra cũng có một người lắng nghe - bạn ghép cặp 
với mình. 
 Sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share trong phần khởi động bài học 
 Học sinh lần đầu sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share trong học bài “Chiến 
thắng Mtao - Mxây” đã nắm được các bước Think - Pair - Share. Tuy nhiên, học 
sinh còn gặp nhiều lúng túng, như một số học sinh chưa ghi bài làm ra giấy, chưa 
 9 
 .......,ngày.....tháng......năm...... ........,ngày.....tháng......năm...... Ngày 18 tháng 02 năm 2023 
 Thủ trưởng đơn vị/ CHỦ TỊCH HỘI ĐỒNG Tác giả sáng kiến 
 SÁNG KIẾN CẤP CƠ SỞ 
 Nguyễn Thị Thu Cúc 
 11 
 PHỤ LỤC 
(Think - write: học sinh suy nghĩ, viết ra giấy) 
 13 
 PHỤ LỤC - BÀI 1: THẦN THOẠI VÀ SỬ THI 
 Văn bản 2: CHIẾN THẮNG MTAO - MXÂY 
 (Trích Đăm Săn - Sử thi Ê-đê) 
 Thời lượng: 02 tiết 
I. MỤC TIÊU BÀI HỌC 
1. Năng lực 
- HS nhận biết, phân tích và đánh giá được một số yếu tố hình thức (không gian, thời gian, 
nhân vật, cốt truyện, lời người kể chuyện và lời nhân vật, nghệ thuật xây dựng nhân vật, nghệ 
thuật miêu tả và sử dụng ngôn từ,) và nội dung (đề tài, chủ đề, ý nghĩa, thông điệp...) của 
đoạn trích sử thi. 
- Nhận biết và phân tích được đặc điểm nhân vật người anh hùng Đăm Săn thể hiện qua hình 
dáng, cử chỉ, hành động, ngôn ngữ,... của nhân vật. 
- Liên hệ với bản thân để rút ra được thông điệp ý nghĩa mà đoạn trích gửi gắm. 
2. Phẩm chất 
- Cảm phục và trân trọng và đẹp của người anh hùng trong sử thi Tây Nguyên. 
- Nhận thức được lẽ sống cao đẹp của mỗi cá nhân là hi sinh, phấn đấu vì danh dự và hạnh 
phúc, yên vui của cả cộng đồng. Từ đó hướng đến lối sống tích cực, hoàn thiện nhân cách bản 
thân. 
II. THIẾT BỊ DẠY HỌC VÀ SỐ LIỆU 
- Máy chiếu, máy tính, bảng phụ và phiếu học tập, Rubric. 
- Các hình ảnh, video liên quan (nếu có). 
III. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC 
 HOẠT ĐỘNG 1: KHỞI ĐỘNG 
a. Mục tiêu: Kết nối - tạo hứng thú cho học sinh, chuẩn bị tâm thế tiếp cận kiến thức mới. 
b. Nội dung hoạt động: Sử dụng kĩ thuật Think - Pair - Share để giải quyết một tình huống có 
liên quan đến bài học mới. 
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS, cảm nhận ban đầu về vấn đề đặt ra trong bài học. 
d. Tổ chức thực hiện hoạt động: 
Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: 
- GV chiếu cho HS một số hình ảnh về mảnh đất 
 HS xem hình ảnh và cho biết: Các hình ảnh đó liên quan đến vùng đất nào của nước 
ta? Nêu những hiểu biết của em về những đặc sắc văn hoá của mảnh đất đó. 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 
 - Học sinh suy nghĩ độc lập, ghi ra tờ giấy 
 - Ghép bạn cùng bàn, chia sẻ ý kiến của mình với bạn 
Bước 3: Báo cáo kết quả: cho 2 học sinh cùng đứng lên, mỗi học sinh nêu một đặc điểm về 
mảnh đất đó 
 HOẠT ĐỘNG 2: HÌNH THÀNH KIẾN THỨC 
 Hoạt động 2.1: Bổ sung tri thức nền và trải nghiệm văn bản 
a. Mục tiêu: Giúp HS tìm hiểu các kiến thức chung về thể loại sử thi, tác phẩm sử thi Đăm Săn 
và đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây. 
b. Nội dung hoạt động: Vận dụng kĩ năng đọc thu thập thông tin, trình bày một phút để tìm 
hiểu về tác phẩm sử thi Đăm Săn và đoạn trích Chiến thắng Mtao Mxây. 
 c. Sản phẩm: Câu trả lời cá nhân trình bày được một số nét cơ bản về tác phẩm và đoạn trích. 
d. Tổ chức thực hiện hoạt động: 
 15 
 - HS bầu nhóm trưởng, thư kí. 
- HS trong từng nhóm ghi lại câu trả lời của mình vào xung quanh bảng phụ, sau đó, nhóm 
thống nhất ý kiến và ghi vào chính giữa. 
- GV quan sát, hướng dẫn học sinh. 
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 
- HS từng nhóm cử đại diện trả lời, treo bảng phụ của nhóm mình lên. 
- HS trong lớp thảo luận, nhận xét, bổ sung. 
- GV lắng nghe, quan sát, hướng dẫn. 
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét và chuẩn kiến thức. 
 PHIẾU HỌC TẬP 2: 
Vẻ đẹp Đăm Săn trong màn thuyết phục dân làng và cảnh ăn mừng chiến thắng 
 Nhiệm vụ Nhóm 1, 2: Nhóm 3, 4: 
 Tìm hiểu cảnh Đăm Săn thuyết Tìm hiểu cảnh Đăm Săn cùng dân 
 phục tôi tớ, dân làng MM đi theo làng ăn mừng chiến thắng 
 - Mục đích Đăm Săn thuyết phục tôi - Cảm nhận vẻ đẹp của Đăm Săn trong 
 tớ, dân làng Mtao Mxây đi theo lễ ăn mừng chiến thắng. Nhận xét nghệ 
 mình là gì? thuật miêu tả nhân vật. 
 - Lời nói và hành động của dân làng - Khép lại đoạn trích là cảnh ăn mừng 
 cho biết tình cảm của cộng đồng đối chiến thắng thay vì miêu tả cảnh chết 
 với tù trưởng Đăm Săn như thế nào? chóc. Lựa chọn miêu tả đó của tác giả 
 dân gian có ý nghĩa gì? 
 Câu hỏi Hãy làm sáng tỏ một đặc điểm nổi bật của thể loại sử thi được thể hiện trong 
 chung đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây”. 
Bước 1: GV giao nhiệm vụ: 
Thảo luận nhóm hoàn thành phiếu học tập 02 trong thời gian 10 phút: 
+ Nhóm 1, 2: Phân tích màn khiêu chiến giữa hai tù trưởng. 
+ Nhóm 3, 4: Phân tích màn giao đấu giữa hai tù trưởng 
Bước 2: Thực hiện nhiệm vụ: 
Bước 3: Báo cáo, thảo luận: 
- GV gọi đại diện một số cặp đôi trả lời câu hỏi 
- Các HS khác nhận xét, bổ sung. 
Bước 4: Kết luận, nhận định: GV nhận xét và chuẩn kiến thức. 
 Hoạt động 2.3: Tổng kết 
a. Mục tiêu: Giúp HS 
- Khái quát nghệ thuật, nội dung, ý nghĩa của văn bản. 
b. Nội dung: 
- GV sử dụng KT đặt câu hỏi, tổ chức hoạt động cá nhân . 
- HS làm việc cá nhân, trình bày sản phẩm, quan sát và bổ sung. 
c. Sản phẩm: Câu trả lời của HS và phiếu học tập của HS đã hoàn thành. 
d. Tổ chức thực hiện 
 Bước 1: Chuyển giao nhiệm vụ: Hoạt động cá nhân 
 ? Chỉ ra những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của văn bản. 
 + Đoạn trích “Chiến thắng Mtao Mxây” phản ánh và ngợi ca điều gì? Điều đó còn có ý nghĩa 
 với cuộc sống hôm nay không? Vì sao? 
 + Nêu và phân tích tác dụng của một biện pháp tu từ tiêu biểu trong văn bản. 
 17