Sáng kiến kinh nghiệm Sử dụng kĩ thuật Infographic để tổ chức dạy học một số chủ đề Sinh học Lớp 10 theo chương trình GDPT 2018

 SỞ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO NGHỆ AN
 TRƯỜNG THPT NGUYỄN TRƯỜNG TỘ - VINH
 ￿￿￿
 SÁNG KIẾN KINH NGHIỆM
 ĐỀ TÀI:
 SỬ DỤNG KĨ THUẬT INFOGRAPHIC 
 ĐỂ TỔ CHỨC DẠY HỌC MỘT SỐ CHỦ ĐỀ SINH HỌC LỚP 10
 THEO CHƯƠNG TRÌNH GDPT 2018
 LĨNH VỰC: SINH HỌC
 Tác giả: Đào Thị Linh
 Môn: Sinh học
 Điện thoại: 0366 253 576
 NĂM HỌC 2022 - 2023 1. Quy trình thiết kế và tổ chức thực hiện các các bài học gắn với việc sử 1
dụng thiết kế Infographic.. 5
 1
1.1. Xác định mục tiêu thiết kế Infographic trong bài giảng sinh học lớp 10
 5
 1
1.2. Tạo ý tưởng
 5
1.3. Thu thập thông tin, hình ảnh, số liệu chuẩn bị cho thiết kế Infographic 1
bài giảng sinh học lớp 10.. 5
 1
1.4. Chọn công cụ thiết kế Infographic.
 6
1.5. Xác định/lựa chọn bố cục, xây dựng ý tưởng thành lập một Infographic 1
cho bài giảng Sinh học lớp 10 6
1.6. Sử dụng công cụ, phần mềm thiết kế Infographic trong môn Sinh học 
 1
10..
 7
.
2. Lựa chọn các chủ đề/ bài học (theo chương trình GDPT môn Sinh học 1
2018) để tổ chức dạy học gắn với việc sử dụng Infographic. 7
II. Giải pháp 2: Vận dụng quy trình thiết kế Infographic trong dạy học Sinh 1
học................. 8
1. Sử dụng Infographic để thực hiện hoạt động khởi động một chủ đề/ bài 1
học Sinh học lớp 10....................................................................................... 8
2. Sử dụng Infographic để tổ chức dạy học hoạt động hình thành kiến thức 1
mới một chủ đề/ bài học môn sinh học lớp 10.............................................. 9
3. Sử dụng Infographic để tổ chức củng cố kiến thức môn sinh học lớp 
 2
10..................................................................................................................
 0
.
 2
4. Sử dụng Infographic để kiểm tra đánh giá môn sinh học lớp 10..............
 3
 2
5. Sử dụng Infographic để báo cáo hoạt động trải nghiệm
 4
 2
6. Khảo sát sự cấp thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất.
 5
 2
6.1. Mục đích khảo sát .
 5
 2
6.2. Nội dung và phương pháp khảo sát 
 5
 2
a. Nội dung khảo sát ...
 6
 2
b. Phương pháp khảo sát và thang đánh giá .
 6
 2
6.3. Đối tượng khảo sát 
 7 DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
Các chữ viết tắt Từ/cụm từ đầy đủ
 1. THPT Trung học phổ thông
 GV Giáo viên
 HS Học sinh
 CNTT Công nghệ thông tin
 GDPT Giáo dục phổ thông 2. Mục tiêu, nhiệm vụ nghiên cứu
2.1. Mục tiêu
 Trên cơ sở tìm hiểu bản chất, khẳng định vai trò của Infographic. Đề tài đi 
sâu vào vận dụng một số biện pháp sử dụng có hiệu quả Infographic trong dạy 
học Sinh học ở trường phổ thông. Từ đó góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả 
giảng dạy và giáo dục HS, hình thành và phát triển một số phẩm chất và năng lực 
nói chung cho HS trong quá trình dạy học.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
 - Nghiên cứu cơ sở lý luận và thực tiễn của việc ứng dụng Infographic trong 
dạy học Sinh học. 
 - Nghiên cứu về thực trạng dạy học bộ môn Sinh học ở trường phổ thông 
và sử dụng Infographic trong dạy học Sinh học ở trường THPT Nguyễn Trường 
Tộ - Vinh.
3. Đối tượng, phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
 - HS lớp 10 trường THPT Nguyễn Trường Tộ - Vinh.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
 - Về nội dung: Sử dụng Infographic trong dạy học một số chủ đề Sinh học 
10 – chương trình GDPT 2018.
 - Về không gian, thời gian:
 + Không gian thực nghiệm: Trường THPT Nguyễn Trường Tộ - Vinh.
 + Thời gian: Từ năm học 2022-2023.
4. Phương pháp nghiên cứu
 - Phương pháp thu thập, nghiên cứu tài liệu: Nguồn tài liệu được sử dụng 
có thể gồm các dạng: các văn bản Nghị định, Nghị quyết; các tài liệu tập huấn 
chuyên môn của Bộ giáo dục và đào tạo; các tài liệu, sách báo chuyên ngành của 
các tác giả, một số trang báo điện tử về giáo dục, sử dụng Infographic trong dạy 
 2 PHẦN II. NỘI DUNG
 CHƯƠNG I. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ CƠ SỞ THỰC TIỄN
I. Cơ sở lí luận
 Chương trình GDPT năm 2018 được xây dựng theo mô hình phát triển năng 
lực, thông qua những kiến thức cơ bản, thiết thực, hiện đại và các phương pháp 
tích cực hóa hoạt động của người học, giúp HS hình thành và phát triển những 
phẩm chất và năng lực mà nhà trường và xã hội kì vọng. Quan điểm này được thể 
hiện nhất quán ở nội dung giáo dục, phương pháp giáo dục và đánh giá kết quả 
giáo dục của các môn học. 
 Theo Quyết định số 117/QĐ-TTg ngày 25/01/2017 của Thủ tướng Chính 
phủ phê duyệt Đề án “Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin trong quản lý 
và hỗ trợ các hoạt động dạy - học, nghiên cứu khoa học góp phần nâng cao chất 
lượng giáo dục và đào tạo giai đoạn 2016 - 2020 định hướng đến năm 2025. Ứng 
dụng và đẩy mạnh CNTT hỗ trợ đổi mới nội dung, phương pháp dạy và học, kiểm 
tra đánh giá trong tất cả các môn học. Ưu tiên triển khai việc sử dụng thiết bị công 
nghệ hiện đại và việc sử dụng đó phải thiết thực, có hiệu quả.
 Dựa vào công văn số: 2289/SGDĐT-KTKĐ về việc hướng dẫn thực hiện 
nhiệm vụ đổi mới dạy học năm học 2019 - 2020. Tiếp tục đẩy mạnh ứng dụng 
CNTT; củng cố, bồi dưỡng kiến thức, phát huy năng lực đội ngũ cốt cán CNTT 
và đội ngũ GV Tin học; khai thác hiệu quả phòng họp trực tuyến, các phần mềm 
quản lý, phần mềm dạy học và thiết bị CNTT đặc biệt là các thiết bị hỗ trợ dạy 
học thông minh. Đẩy mạnh ứng dụng CNTT hỗ trợ đổi mới nội dung, phương 
pháp dạy và học, kiểm tra đánh giá trong tất cả các môn học. Ưu tiên triển khai 
các giải pháp có tính đồng bộ cao (bao gồm kho học liệu số, bài giảng e-learning, 
phần mềm thiết kế bài giảng điện tử, phần mềm mô phỏng, thí nghiệm ảo và phần 
mềm dạy học); triển khai ứng dụng CNTT phải thiết thực, có hiệu quả. Với sự 
phát triển nhanh chóng của CNTT, sự xuất hiện của các phần mềm đồ họa hiện 
đại, Infographic ngày càng xuất hiện nhiều, phát huy sự sáng tạo và nhanh chóng 
phổ biến trong mọi lĩnh vực. Infographic phát triển dưới nhiều dạng khác nhau và 
trở thành phương tiện truyền tải thông tin dữ liệu trực quan, có tính biểu thị dữ 
 4 Trình bày bài giảng: GV có thể sử dụng Infographic để trình bày bài giảng 
một cách trực quan và dễ hiểu hơn. Infographic cũng giúp GV tóm tắt các khái 
niệm và ý tưởng chính trong bài giảng một cách đơn giản, dễ hiểu.
 Tạo tài liệu giảng dạy: Infographic cũng có thể được sử dụng để tạo tài liệu 
giảng dạy như slide, tài liệu hướng dẫn, sách giáo khoa... Nhờ vào việc sử dụng 
các biểu đồ và hình ảnh trực quan, Infographic giúp tăng tính hấp dẫn của tài liệu 
giảng dạy, đồng thời giúp HS và sinh viên hiểu bài học một cách dễ dàng hơn.
 Tạo Infographic bổ trợ cho bài giảng, tài liệu và sách giáo khoa: Infographic 
có thể được sử dụng để bổ sung thông tin cho các bài giảng, tài liệu và sách giáo 
khoa. Bằng cách sử dụng các biểu đồ và hình ảnh, Infographic giúp HS và sinh 
viên dễ dàng hình dung và hiểu được các thông tin khó hiểu.
 Thuyết trình báo cáo: Infographic cũng có thể được sử dụng để tạo các slide 
thuyết trình, giúp trình bày thông tin một cách trực quan và thu hút. Việc sử dụng 
Infographic trong thuyết trình cũng giúp GV thu hút sự chú ý của HS, đồng thời 
giúp họ ghi nhớ và hiểu bài học tốt hơn.
 Tạo các poster và tài liệu quảng cáo: Infographic cũng có thể được sử dụng 
để tạo các poster và tài liệu quảng cáo để quảng bá các chương trình giáo dục, sự 
kiện.
1.3. Ý nghĩa của dạy học bằng Infographic
 Infographic là một công cụ rất hữu ích để dạy học và học tập. Nó giúp định 
hình và trình bày thông tin một cách trực quan, giúp cho người học dễ dàng tiếp 
thu và hiểu rõ hơn về nội dung được trình bày. Một số lợi ích của việc vận dụng 
Infographic trong dạy học như sau:
 Trình bày thông tin một cách trực quan và dễ hiểu: Infographic giúp trình 
bày thông tin một cách trực quan hơn, giúp cho người học dễ dàng tiếp thu và hiểu 
rõ hơn về nội dung được trình bày. Thay vì đọc các đoạn văn bản dài và khó hiểu, 
người học có thể dễ dàng nhìn vào các biểu đồ, hình ảnh và biểu tượng để hiểu 
được nội dung.
 6 - Tính tương tác cao: Infographic có thể được thiết kế để tăng tính tương 
tác với HS, giúp người học dễ dàng tương tác và trao đổi về nội dung được trình 
bày. So với giảng bài hay đọc sách, Infographic giúp người học tương tác nhiều 
hơn, đặc biệt là khi sử dụng trên các nền tảng trực tuyến. Sử dụng Infographic 
cũng giúp GV tạo ra một bầu không khí học tập tích cực, giúp HS cảm thấy thoải 
mái và sẵn sàng tham gia vào các hoạt động. Infographic cũng có thể được thiết 
kế để tạo ra sự tương tác giữa HS trong lớp học. Infographic có thể được sử dụng 
để đặt câu hỏi và thảo luận về các khái niệm, tạo ra một môi trường học tập đầy 
thú vị và khuyến khích sự tương tác giữa các HS.
 - Tốc độ hấp thụ thông tin: Infographic giúp người học hấp thụ thông tin 
nhanh hơn so với giảng bài hay đọc sách. Thông thường, Infographic được thiết 
kế với màu sắc, hình ảnh, biểu đồ, biểu tượng, cách bố trí, tạo ra sự hấp dẫn và 
nổi bật, giúp người học nhanh chóng chú ý và hiểu rõ thông tin được trình bày.
 - Tính linh hoạt: Infographic là phương pháp dạy học linh hoạt, có thể được 
sử dụng trong nhiều ngữ cảnh khác nhau. Infographic có thể được sử dụng để trình 
bày các chủ đề khác nhau và có thể được sử dụng trên nhiều nền tảng khác nhau, 
từ truyền thông trực tuyến đến giáo dục truyền thống.
 - Giúp HS nhớ lâu hơn: Infographic giúp HS nhớ lâu hơn vì nó sử dụng 
hình ảnh và màu sắc để truyền tải thông tin. Hình ảnh và màu sắc được ghi nhớ 
tốt hơn so với các bài giảng truyền thống.
 - Dễ dàng truyền tải kiến thức qua kênh dạy trực tuyến từ xa: Infographic 
là một cách tuyệt vời để truyền tải kiến thức Sinh học qua mạng kênh dạy trực 
tuyến từ xa, giúp HS học tập ngoài giờ lên lớp và chia sẻ thông tin với bạn bè và 
gia đình.
 Tóm lại, Infographic là một phương pháp dạy học hiệu quả và khác biệt so 
với các phương pháp dạy học truyền thống, giúp người học dễ dàng tiếp cận thông 
tin, tương tác và hiểu rõ hơn về nội dung được trình bày. 
3. Khả năng áp dụng vào dạy học môn Sinh học 10 trong chương trình GDPT 
2018
 8 + Infographic về quá trình vận chuyển các chất qua màng sinh chất: 
Infographic này giúp HS phân biệt được các hình thức vận chuyển các chất qua 
màng sinh chất, từ đó hiểu biết về các ứng dụng của nó. HS có thể tìm hiểu thêm 
về từng khái niệm thông qua hình ảnh và biểu đồ.
 + Infographic về các bệnh liên quan đến vi sinh vật: Infographic này giúp 
HS hiểu về các bệnh do vi sinh vật gây ra và cách chúng được lây truyền từ người 
này sang người khác. Hình ảnh và biểu đồ có thể giúp HS hiểu rõ hơn về các bệnh 
lây nhiễm và cách chúng có thể ảnh hưởng đến sức khỏe của con người.
 Việc sử dụng Infographic để dạy học môn Sinh học lớp 10 giúp cho HS 
hình dung được các quá trình Sinh học một cách trực quan và dễ dàng hơn.
 - Giúp HS hình dung về các hiện tượng trong môn học: Infographic cũng 
được sử dụng để giúp HS hình dung về các hiện tượng trong môn học. Ví dụ như, 
thông qua các hình ảnh và biểu đồ, GV có thể giải thích cho HS về sự phân hóa 
tế bào, từ đó hiểu về hiện tượng lớn lên của cơ thể, hay hình dung về bệnh ung 
thư, hiện tượng kháng thuốc kháng sinh
3.2. Hướng dẫn phương pháp thí nghiệm
 Infographic cũng được sử dụng để hướng dẫn HS cách thực hiện các thí 
nghiệm trong môn sinh học. Thông qua đó, HS có thể làm quen với phương pháp 
thí nghiệm và tăng cường kĩ năng thực hành.
3.3. Tổ chức hoạt động ôn tập
 Trong hoạt động ôn tập, tôi nhận thấy Infographic là một công cụ rất hữu 
ích, thông qua việc tự thiết kế các Infographic, HS dễ dàng tự hệ thống lại kiến 
thức một cách đầy đủ và khoa học.
3.4. Tổ chức kiểm tra đánh giá
 Theo xu hướng đa dạng hóa các hình thức kiểm tra đánh giá, việc sử dụng 
các Infographic câm, Infographic khuyết thông tin cũng có thể được sử dụng hiệu 
quả để kiểm tra đánh giá phẩm chất và năng lực của người học.
II. Cơ sở thực tiễn.
 10 Như vậy, có thể thấy trên thực tế, mặc dù lĩnh vực Sinh học được thiết kế 
và đăng tải trên nhiều phương tiện thông tin đại chúng nhưng lại chưa được ứng 
dụng trong quá trình dạy học Sinh học ở trường phổ thông hiện nay như một 
phương pháp mới, góp phần đổi mới phương pháp dạy học. Sử dụng Infographic 
trong dạy học sẽ là một phương pháp mới đầy tiềm năng khi không chỉ đem đến 
tính mới lạ mà còn góp phần to lớn trong việc nâng cao hiệu quả giảng dạy và gắn 
việc học tập với thực tiễn, đảm bảo rèn luyện, phát triển các năng lực thực hành 
cho HS. Điều này hoàn toàn phù hợp với mục đích của nền giáo dục Việt Nam 
hiện nay là hình thành nhân cách toàn diện cho thế hệ trẻ, những người lao động 
tương lai của xã hội, có sức khỏe, có trí tuệ, có tâm hồn trong sáng, biết yêu thương 
cộng đồng, nhân loại, có ý thức công dân và có khả năng lao động sáng tạo, nhằm 
đáp ứng những yêu cầu của thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và hội 
nhập quốc tế.
 Có thể thấy, Infographic Sinh học không còn là khái niệm xa lạ, trái lại, nó 
còn có thể trở thành một công cụ hỗ trợ dạy học trong thời đại mới, không chỉ tạo 
hứng thú, nâng cao chất lượng học tập bộ môn mà còn mở ra khả năng phát triển 
các năng lực của người học. Tuy nhiên, việc ứng dụng Infographic trong dạy học 
Sinh học hiện nay vẫn còn là một vấn đề mới, chưa được triển khai áp dụng rộng 
rãi để phát huy hết hiệu quả của nó.
2. Thực trạng về việc tổ chức các bài học áp dụng Infographic chương trình 
môn Sinh học 10.
 Trường THPT Nguyễn Trường Tộ - Vinh đã ứng dụng CNTT trong quản 
lý và dạy học được quan tâm triển khai từ nhiều năm về trước; 100% các phòng 
học đều đầu tư lắp đặt ti vi và khuyến khích GV ứng dụng CNTT trong giảng dạy. 
Đặc biệt, để nâng cao hiệu quả trong công tác này, nhà trường đã quán triệt tinh 
thần dạy và học thực chất, kiên quyết không để kiểu dạy hình thức và ứng dụng 
CNTT cho có lệ, đồng thời, tạo điều kiện cho GV tham gia các khóa tập huấn ứng 
dụng CNTT trong dạy học. Từ đó, việc khai thác sử dụng các học liệu phục vụ 
giảng dạy bằng giáo án điện tử trong các tiết học đã phát huy hiệu quả, tạo sự 
hứng thú cho HS tiếp thu bài giảng. Đây được coi như một luồng gió mới trong 
đổi mới phương pháp, hình thức dạy học của nhà trường.
 12