Sáng kiến kinh nghiệm Phát huy tính tích cực của học sinh trong dạy học theo chủ đề - Môn Công nghệ 6, Cánh diều

 1/15
 PHẦN I: ĐẶT VẤN ĐỀ.
 I. Lý do chọn đề tài:
 Theo quan điểm dạy học định hướng phát triển năng lực học sinh, quá trình 
dạy - học bao gồm một hệ thống các hành động có mục đích của giáo viên tổ 
chức hoạt động trí óc và tay chân của học sinh, đảm bảo cho học sinh chiếm 
lĩnh được nội dung dạy học, đạt được mục tiêu xác định. Trong quá trình dạy 
học, giáo viên tổ chức định hướng hành động chiếm lĩnh tri thức của học sinh 
phỏng theo tiến trình của chu trình sáng tạo khoa học. Như vậy, chúng ta có thể 
hình dung diễn biến của hoạt động dạy học như sau:
 - Giáo viên tổ chức tình huống, giao nhiệm vụ cho học sinh. Học sinh hăng 
hái đảm nhận nhiệm vụ, gặp khó khăn, nảy sinh vấn đề cần tìm tòi giải quyết. 
Dưới sự chỉ đạo của giáo viên, vấn đề được diễn đạt chính xác hóa, phù hợp với 
mục tiêu dạy học và các nội dung cụ thể đã xác định.
 - Học sinh tự chủ tìm tòi giải quyết vấn đề đặt ra. Với sự theo dõi, định 
hướng, giúp đỡ của giáo viên, hoạt động học của học sinh diễn ra theo một tiến 
trình hợp lí, phù hợp với những đòi hỏi phương pháp luận.
 - Giáo viên chỉ đạo sự trao đổi, tranh luận của học sinh, bổ sung, tổng kết, 
khái quát hóa, thể chế hóa tri thức, kiểm tra kết quả học phù hợp với mục tiêu 
dạy học các nội dung cụ thể đã xác định.
 Để tổ chức được quá trình dạy học như trên, thay cho việc dạy học đang 
được thực hiện theo từng bài/tiết trong sách giáo khoa như hiện nay, cần phải 
căn cứ vào chương trình và sách giáo khoa hiện hành, lựa chọn nội dung để xây 
dựng các chủ đề dạy học phù hợp với việc sử dụng phương pháp dạy học tích 
cực trong điều kiện thực tế của nhà trường.Tiến trình dạy học theo chủ đề được 
tổ chức thành các hoạt động học của học sinh để có thể thực hiện ở trên lớp và ở 
nhà, mỗi tiết học trên lớp có thể chỉ thực hiện một số hoạt động trong tiến trình 
sư phạm của phương pháp và kĩ thuật dạy học được sử dụng.
 Thêm vào đó, ngoài việc quá trình dạy học hướng tới định hướng nội dung 
học như đã có, thì đổi mới dạy học hiện nay còn có tham vọng tiến xa hơn đó là 
định hướng hình thành NĂNG LỰC cho học sinh.
 Do đó, phát huy tính tích cực của học sinh trong khi dạy học theo chủ đề 
chính là bước chuẩn bị tương đối phù hợp cho đổi mới chương trình giáo dục 
phổ thông và thay sách giáo khoa trong thời gian tới.
 Nhằm thực hiện nhiệm vụ năm học 2023-2024 chúng tôi đã triển khai 
thực hiện xây dựng kế hoạch dạy học theo các chủ đề trong chương trình môn 3/15
đối với người giáo viên giảng dạy môn công nghệ thì làm thế nào để học sinh 
chú ý học đã là một vấn đề khó, phát huy tính tích cực trong học tập của học 
sinh lại càng khó hơn. Những câu hỏi luôn luôn thường trực trong quá trình dạy 
học là làm thế nào để đổi mới phương pháp giảng dạy của mình để học sinh 
hứng thú học tập, làm thế nào để áp dụng phương pháp dạy học tích cực để học 
sinh học tập có hiệu quả.
 Do vậy nếu người giáo viên giảng dạy có thể tổ chức giờ học cho hoạt 
động học tập của học sinh thực sự trở nên tích cực thì sẽ giúp các em hiểu rõ bài 
và nắm vững bài hơn, từ đó các em có cơ sở để ứng dụng các kiến thức đã học 
được vào đời sống,vào thực tế sản xuất ở gịa đình, địa phương mình.
 Với phương pháp dạy học cũ, mang tính chất thuyết trình truyền thống, 
người dạy chủ yếu đóng vai người nói còn người học đóng vai người nghe, kiến 
thức truyền tải đến học sinh vì thế mà đơn điệu, thụ động thì học sinh sẽ chán 
nản, không hiệu quả.
 2. Số liệu điều tra thực tế trước khi thực hiện đề tài
 Điểm kiểm tra khảo sát đầu học kỳ I năm học 2023-2024 của học sinh khối 
6 như sau:
 Lớp Sĩ Giỏi Khá TB Yếu- kém
 số SL % SL % SL % SL %
 6A 40 15 37,5 15 37,5 10 25 0
 6B 38 14 36,8 15 39,5 9 23,7 0
 6C 40 8 20 20 50 12 30 0
 6D 40 15 37,5 20 50 5 12,5 0
 6E 41 20 48,8 18 43,9 3 7,3 0
 6F 40 25 62,5 13 32,5 2 5 0
 6G 39 25 64,1 12 30,8 2 5,1 0
 B.Các biện pháp cụ thể nhằm phát huy tính tích cực của học sinh 
trong dạy học theo chủ đề - môn Công nghệ 6.
 Biện pháp 1: Giao việc về nhà cho học sinh
 a. Mục đích:
 * Nhằm phát huy các năng lực chung:
 - Năng lực tự học.
 - Năng lực giải quyết vấn đề.
 - Năng lực tư duy.
 - Năng lực hợp tác, năng lực sử dụng ngôn ngữ. 5/15
 - Làm mô hình.
 - Làm thực hành....
 Bước 5:Kiểm tra thông tin học sinh tìm hiểu trước khi báo cáo trên lớp.
 - Có thể yêu cầu học sinh chuyển qua email , zalonếu là mô hình thì 
kiểm tra trước giờ học.
 - Cần đảm bảo các yêu cầu sau:
 + Mô hình, video, tranh ảnh, bài trình chiếu powerpoint......có mục đích 
làm sáng tỏ nội dung bài học.
 + Mang tính khoa học, tính giáo dục, tính sáng tạo.
 + Đảm bảo phù hợp thời gian trình bày trong giờ học.
 Biện pháp 2: sử dụng trò chơi
 a. Mục đích:
 - Tạo hứng thú cho học sinh.
 - Hình thành kiến thức mới, ôn tập hoặc củng cố kiến thức
 a. Biện pháp:
 - Bước 1. Nghiên cứu tài liệu để định hướng trước trò chơi này sẽ phục vụ 
cho nội dung nào trong bài, tìm hiểu được cách thức tổ chức trò chơi như thế 
nào, từ đó giúp tiết học đạt được hiệu quả tốt nhất. 
 - Bước 2. Tìm hiểu kiến thức, kinh nghiệm của học sinh để lựa chọn trò 
chơi phù hợp với mức độ kiến thức của các em. 
 - Bước 3. Nghiên cứu thực tế, không gian tổ chức trò chơi, những đồ dùng 
học tập sẵn có hoặc tự làm ra các vật dụng cần thiết phục vụ cho việc tổ chức 
trò chơi
 - Bước 4. Lựa chọn trò chơi: Việc lựa chọn trò chơi phải đáp ứng mục 
đích, yêu cầu, nội dung của bài học, phải phù hợp với dung lượng kiến thức bài 
học, phù hợp với đặc điểm lứa tuổi, vừa sức với học sinh. 
 - Bước 5. Xác định mục tiêu của trò chơi đã chọn.Thông qua trò chơi, học 
sinh rèn luyện được những kĩ năng gì? Phát triển những năng lực nào?... 
 - Bước 6. Xác định thời điểm tổ chức trò chơi: Tổ chức trước khi bắt đầu 
bài học mới hay sau bài học, hoặc sau một chương hay một phần (Nếu là ôn 
tập kiến thức cũ, tạo hứng thú và kích thích học sinh chiếm lĩnh kiến thức mới 
thì nên tổ chức trước bài học. Nếu để khai thác kiến thức mới, giải quyết các 
vấn đề thực tiễn thì nên tổ chức trong giờ học bài mới. Nếu để mở rộng kiến 
thức, vận dụng kiến thức đã học thì nên tổ chức sau khi hoàn thành một nội 
dung bài học hoặc một chủ đề bài học). 7/15
 Trong một giờ hoc không nhất thiết phải cho học sinh thảo luận tất cả nội 
dung bài học, giáo viện chỉ lựa chọn những nội dung phù hợp. Chú ý không 
cho học sinh thảo luận nhóm những phần kiến thức quá dễ hoặc những nội dung 
quá sức học sinh.
 Bước 2: Xác định rõ mục tiêu khi hoạt động nhóm..
 - Giáo viên phải xác định được những kiến thức, năng lực cần đạt được sau 
khi học sinh làm việc theo nhóm.
 - Sản phẩm đạt được sau hoạt động nhóm.
 + Bài thuyết trình.
 + Kết quả phiếu học tập.
 + Câu trả lời miệng cho từng nội dung.
 Mục tiêu thể hiện rõ ràng qua các phiếu học tập giao cho các nhóm. Phiếu 
học tập được phát cho học sinh có khả năng tự lực hoàn thành trong thời gian 
thảo luận. Mỗi phiếu học tập có thể có một vài nhiệm vụ nhận thức cụ thể nhằm 
dẫn dắt tới một kiến thức, tập dượt kỹ năng rèn luyện một thao tác tư duy hay 
thăm dò trước một vấn đề...
 Bước 3: Lựa chọn các kỹ thuật dạy học phù hợp.
 Áp dụng các kĩ thuật dạy học tích cực trong hoạt động nhóm như:
 + Kĩ thuật khăn trải bàn.
 + Kĩ thuật phòng tranh.
 + Kĩ thuật mảnh ghép
 Tùy theo nội dung kiến thức để lựa chọn kĩ thuật phù hợp.
 Bước 4: Tổ chức thực hiện hoạt động nhóm 
 - Khi tổ chức hoạt động nhóm có thể yêu cầu học sinh chuẩn bị phương 
tiện hỗ trợ phù hợp.
 + Máy tính để có thể trình chiếu thông tin, tranh ảnh, khai thác kiến thức 
trên mạng internet liên quan tới nội dung thảo luận.
 + Mẫu vật, mô hình để quan sát
 - Giới hạn thời gian phù hợp cho hoạt động.
 - Phổ biến hình thức, yêu cầu cụ thể của kĩ thuật áp dụng trong hoạt động 
nhóm.
 - Giáo viên giám sát, hỗ trợ khi các nhóm thảo luận.
 - Sau hoạt động nhóm yêu cầu đại diện học sinh của mỗi nhóm báo cáo kết 
quả.
 + Kết quả phiếu học tập. 9/15
Nội dung 1. Tìm hiểu khái quát chung về đèn điện
a.Mục tiêu: Nhận biết được một số loại đèn điện và công dụng của chúng.
b. Nội dung: Khái quát chung về đèn điện.
c. Sản phẩm: Báo cáo nhóm.
d. Tổ chức hoạt động
 Hoạt động của GV và HS Nội dung cần đạt
- Chuyển giao nhiệm vụ: Yêu cầu nhóm 1 (hoặc nhóm I. Khái quát 
2) báo cáo phần chuẩn bị được giao về nhà từ tiết trước chung
- Cả lớp lắng nghe, quan sát , nhận xét, bổ sung phần trình - Một số loại đèn 
bày của bạn. phổ biến: Đèn sợi 
- Giáo viên nhận xét chung sau đó giao nhiệm vụ: đốt, đèn huỳnh 
Vận dụng kiến thức tiếp thu được trong nội dung nhóm bạn quang, đèn 
vừa trình bày hãy: compac, đèn LED
+ Cho biết có những loại đèn điện nào? - Đèn điện là đồ 
+ Quan sát hình ảnh và cho biết công dụng của từng loại dùng điện dùng để 
đèn? chiếu sáng, ngoài 
 ra còn được dùng 
 để sưởi ấm, trang 
 trí.
 11/15
- HS nhận nhiệm vụ. xoắn. 
 4. Bóng đèn LED
 - Cấu tạo bóng đèn LED gồm 3 
 phần chính: vỏ bóng, bảng mạch 
 LED, đuôi đèn.
 Thực hiện nhiệm vụ
- HS hoạt động cá nhân – hoàn thành phiếu cá nhân.
- HS nhận nhóm, phân công nhiệm vụ, tiến hành thảo luận nhóm và hoàn thành 
phiếu học tập nhóm theo yêu cầu của GV.
 Báo cáo thảo luận
- GV yêu cầu đại diện 1 nhóm trình bày. 
- Các nhóm còn lại treo phiếu học tập của nhóm mình trên tường của lớp học.
- Đại diện nhóm khác nhận xét.
 - Sau đó mỗi nhóm cử 1 đại diện để tạo thành tổ giám khảo chấm điểm các 
nhóm (Mỗi thành viên trong tổ giám khảo không chấm điểm của nhóm mình)
 Kết luận và nhận định
- GV nhận xét kết quả thảo luận của HS.
- GV chốt lại kiến thức.
- HS nghe và ghi nhớ. Ghi nội dung vào vở.
Hoạt động củng cố và luyện tập : 
a.Mục tiêu: Củng cố lại kiến thức đã học trong bài, 
b. Nội dung: tổ chức : Trò chơi “ Ai nhanh hơn”
c. Sản phẩm: Ghép hoàn chỉnh hình ảnh các loại đèn sợi đôt, huỳnh quang, 
compas, đèn LED
d. Tổ chức hoạt động:- Chia lớp thành 2 đội: Mỗi đội lấy 3 đại diện lên thực 
hiện ghép những miếng ghép đã chuẩn bị sẵn vào đúng vị trí trên bảng.
- Thời gian hoạt động 3 phút.
- Đội nào ghép đúng, đủ theo yêu cầu và nhanh hơn thì đội đó thắng cuộc. 13/15
 - Bảng1: Kết quả kiểm tra nhận thức của học sinh ở các lớp thực 
nghiệm và lớp đối chứng:
 Giỏi Khá Trung bình Yếu - Kém
 Sĩ 
Lớp
 số Số Số Số Số 
 % %
 lượng lượng % lượng % lượng
 6A 40 17 42,5 17 42,5 6 15 0
 6B 38 16 42,1 15 39,5 7 18,4 0
 6C 39 10 25,6 20 51,3 9 23,1 0
 6D 40 25 62,5 13 32,5 2 5 0
 6E 41 30 73,2 11 26,8 0 0
 6F 40 29 72,5 11 27,5 0 0
 6G 39 29 74,4 10 25,6 0 0
Bảng 2. So sánh kết quả trung bình của nhóm lớp thực nghiệm và nhóm 
lớp đối chứng (lớp thực nghiệm : 6D,E,F,G, lớp đối chứng: 6A,B,C)
 Trung Yếu - 
 Tỉ lệ trung bình Tổng Giỏi Khá
 số bình kém
 hoc 
 Nhóm lớp sinh SL % SL % SL % SL %
 Thực nghiệm 160 113 70,6 45 28,1 2 1,3 0
 Đối chứng 117 43 36,7 52 44,5 22 18,8 0
 Số liệu so sánh ở bảng 2 cho thấy có sự khác biệt lớn giữa tỉ lệ học sinh 
đạt điểm giỏi và tỉ lệ học sinh đạt điểm yếu kém ở nhóm lớp thực nghiệm và 
nhóm lớp đối chứng. Nhóm lớp thực nghiệm tỉ lệ điểm giỏi có được lên tới 
70,6%, còn nhóm lớp đối chứng là 36,7%. Tương tự như vậy tỉ lệ chung điểm 
trung bình ở nhóm lớp thực nghiệm là 1,3% còn ở nhóm lớp đối chứng tăng hơn 
là 18,8%. Lớp đối chứng các em đạt tỉ lệ điểm khá cao hơn so với điểm giỏi.
 Như vậy qua sự so sánh ở phần trên có thể nói kết quả nhận thức của học 
sinh ở các lớp có sử dụng các phương pháp dạy học tích cực như: Tổ chức trò 15/15
 PHẦN III. KẾT LUẬN VÀ ĐỀ NGHỊ
 1- Kết luận.
 - Qua quá trình nghiên cứu và thực hiện đề tài cũng như qua quá trình 
giảng dạy nhiều năm tôi nhận thấy việc thường xuyên giao việc về nhà cho 
nhóm học sinh chuẩn bị, sử dụng đồ dùng trực quan, phiếu học tập và công 
nghệ thông tin hỗ trợ đã giúp các em học sinh có hứng thú nhiều hơn với môn 
học, chịu khó tìm tòi, trao đổi trong nhóm , chủ động hơn khi đưa ra ý kiến của 
mình về vấn đề mà thầy cô đã nêu ra. Vì vậy các em có phần say mê hơn với 
môn học, nắm bắt kiến thức môn học dễ dàng hơn. Đồng thời sử dụng phương 
pháp này cũng giúp các em phát triển một số năng lực cần thiết như:
 + Năng lực thu thập và xử lý thông tin từ các nguồn khác nhau.
 + Năng lực phân tích tư duy sáng tạo, tự quản lý.
 + Năng lực giao tiếp
 + Năng lực hợp tác: Biết phân công nhiệm vụ cụ thể, phù hợp với năng lực 
của từng thành viên trong nhóm để làm việc cùng nhau.
 +Năng lực sử dụng CNTT: có khả năng sử dụng công nghệ thông tin để 
tìm kiếm tư liệu, biết dùng phần mềm Powerpoint để hoàn thành nhiệm vụ.
 +Năng lực sử dụng ngôn ngữ: thể hiện sự tự tin, khả năng truyền đạt trước 
đám đông
 +..........
 - Có thể khẳng định rằng việc thường xuyên giao việc về nhà cho nhóm 
học sinh chuẩn bị, sử dụng đồ dùng trực quan, phiếu học tập và công nghệ 
thông tin hỗ trợ trong dạy học môn Công nghệ lớp 7 có tác động tích cực đến 
kết quả học tập và nhận thức của học sinh.
 Các phương pháp đó có nhiều ưu điểm nhưng chưa phải đã là tối ưu với 
mọi bài giảng, vì vậy trong quá trình giảng dạy cần kết hợp với các phương 
pháp khác để hiệu quả sử dụng phương pháp cũng như chất lượng giờ dạy học 
đạt được là tốt nhất.
 - Hiện nay, việc cải tiến phương pháp dạy học nói chung cho phù hợp với 
xu thế nhận thức của học sinh cũng như yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục 
của xã hội là tất yếu. Vì vậy việc sử dụng đồ dùng trực quan , phiếu học tập hay 
phương pháp giao việc về nhà cho nhóm học sinh chuẩn bị để tích cực hóa hoạt 
động học tập của học sinh là việc cần được tiến hành thường xuyên, liên tục.
 2- Đề nghị.
 - Các giáo viên giảng dạy môn Công nghệ lớp 7 ở các trường THCS nên 
cùng nhau xây dựng ngân hàng băng hình, tranh ảnh, phiếu học tập thật đầy