Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp rèn kĩ năng viết đúng chính tả cho học sinh Lớp 3 trường TH&THCS Đăk Trôi (bộ sách Cánh diều)

 2
vẫn chưa có dẫn đến tình trạng học sinh viết bài chính tả một cách vội vàng, 
không có chú ý đến việc rèn chữ viết chỉ muốn viết cho xong bài tập được thầy 
cô giáo hoặc bố mẹ giao cho mình. Vì lẽ đó mà chữ viết của các em đã bị ảnh 
hưởng rất nhiều, đặc biệt là đối với học sinh của lớp 3C và học sinh người đồng 
bào dân tộc thiểu số ở trường TH&THCS Đăk Trôi thì việc viết đúng chính tả 
cần được quan tâm và chú trọng. 
 Đó chính là lý do tôi tìm hiểu và nghiên cứu sáng kiến kinh nghiệm: “ Một 
số biện pháp rèn kĩ năng viết đúng chính tả cho học sinh lớp 3C trường 
TH&THCS Đăk Trôi”. 
 II. PHẦN NỘI DUNG
 1. Thực trạng:
 Có thể nói, mấy năm gần đây các trường tiểu học trong địa bàn huyện Mang 
Yang nói chung và trường TH & THCS Đăk Trôi nói riêng, phong trào rèn chữ 
viết đẹp đã được chú trọng và ngày càng nâng cao được thể hiện rất rõ ràng và cụ 
thể thông qua các Hội thi viết chữ đẹp cấp trường, viết chữ đẹp cấp huyện do 
Phòng Giáo dục huyện Mang Yang phát động và cũng đã thu về được những kết 
quả đáng được mong đợi. 
 Với mục tiêu phát triển chữ viết cho học sinh của lớp, của trường ngày càng 
đẹp hơn, tiến bộ hơn, tôi cũng đã ấp ủ rất nhiều dự kiến, học hỏi rất nhiều, tôi 
luyện bản thân, hoàn thiện mình đặc biệt là về chuyên môn nghiệp vụ sư phạm, 
luôn nung nấu để tìm ra được các giải pháp tốt giúp chữ viết của học sinh tiểu 
học trong trường nói chung và học sinh lớp 3C nói riêng được cải thiện hơn, viết 
đúng, viết đẹp hơn.
 Năm học 2022- 2023, tôi được phân công chủ nhiệm và giảng dạy lớp 3C. 
Trong quá trình dạy học, tôi thấy được những lỗi sai của học sinh khi viết chính 
tả là: chữ viết không cẩn thận, sai rất nhiều lỗi chính tả những chữ rất đơn giản 
và gặp thường xuyên mà có em vẫn viết sai đặc biệt là các tiếng có âm đầu tr/ch; 
s/x; d/gi; ng/ngh; g/gh; hay là việc viết bỏ dấu thanh;... Sở dĩ các em thường viết 
sai là do không nắm vững quy tắc viết chính tả hoặc do ảnh hưởng cách phát âm 
của địa phương. 
 Ngay từ đầu năm học, tôi đã tiến hành điều tra, khảo sát và cập nhật các 
thông tin về học sinh thông qua giáo viên chủ nhiệm năm trước, phụ huynh học 
sinh và bạn đồng nghiệp để có biện pháp phù hợp. 4
 Học sinh ở lớp tôi, vẫn còn 4 em: Liu, Canh, Nhut, Nuễ viết hoa một cách 
tùy tiện không theo một trật tự hay một quy luật cụ thể nào, lúc thì viết hoa, lúc 
lại viết thường, các em vẫn chưa nắm được quy cách khi nào cần viết hoa, khi 
nào phải viết thường.
 Ví dụ: Hồ Chí Minh/ Hồ chí minh
 Bàn tay của em/ bàn Tay Của em
 Cao Bằng/ Cao bằng
 Điện Biên/ điện biên
 + Về lỗi dấu thanh:
 Học sinh ở lớp tôi, chủ yếu là sai thanh hỏi / thanh ngã và bỏ dấu thanh, 
đặc biệt là lỗi bỏ dấu thanh, bởi lẽ các em là người đồng bào dân tộc thiểu số 
nên khi viết chính tả các em rất thường hay bỏ dấu thanh (chiếm 72,2 %). 
 Ở lớp tổng số học sinh là 18 em thì có đến 13 em sai về lỗi này đó là các em 
: Trang, Yin, Thuyêt, Nhut, Canh, Lưỡi, Nuễ, Na, Tân, An, Tân, Thao, Non.
 Ví dụ : 
 suy nghĩ / suy nghỉ/ suy nghi
 nghỉ hè/ nghĩ hè/ nghi he
 Bài viết của em Non đầu năm học
 Theo thống kê số học sinh sai về dấu thanh cũng chiếm tỉ lệ đáng kể. Nguyên 
nhân của hiện tượng này là do: 
 Thứ nhất, do ảnh hưởng của cách phát âm tiếng địa phương ( vì học sinh chủ 
yếu là người Bahnar, các em hằng ngày tiếp xúc với ông bà, bố mẹ, anh, chị, em, 
bạn bè,đều là người bản địa chính vì vậy mà các em chịu ảnh hưởng bởi tiếng 6
 Dựa vào điều tra, cập nhật và phân loại học sinh, tôi đưa ra một số biện pháp 
để khắc phục thực trạng sai lỗi chính tả nói trên của lớp tôi như sau:
 2.1. Biện pháp giáo viên đọc mẫu - Hướng dẫn cách viết cho học sinh.
 • Đối với những em hay sai lỗi viết không viết hoa, sai cách trình bày:
 Giáo viên hướng dẫn viết chữ đầu câu ta phải viết như thế nào? (Viết hoa 
chữ đầu câu).
 Danh từ riêng phải viết như thế nào? (Viết hoa chữ cái đầu tiên của mỗi tiếng 
để tạo nên tên riêng đó) .
 Sau dấu chấm phải viết như thế nào? (Viết hoa chữ cái đầu tiên sau dấu 
chấm).
 Đối với bài văn ta viết và trình bày như thế nào? (Viết thụt vào một ô vở so 
với chữ đầu bài văn).
 Đối với bài thơ ta viết và trình bày như thế nào? (Đối với bài thơ tự do thì 
các chữ đầu dòng thơ phải viết hoa chữ đầu dòng và viết bằng nhau. Đối với bài 
thơ lục bát phải trình bày theo thể thơ: dòng 6 tiếng viết thụt lùi vào 2 ô so với lề 
vở; dòng thơ 8 tiếng dịch ra 1 ô so với lề vở và cứ như thế cho đến hết bài thơ; 
các chữ đầu dòng thơ đều phải viết hoa).
 Thông qua kĩ năng đọc trong môn Tiếng Việt và các môn học khác hoặc giờ 
ra chơi, hằng ngày tôi gọi một những em hay mắc lỗi để tìm hiểu nguyên nhân 
mà các em sai về từ, chữ, âm, vần thường mắc phải. Cùng trò chuyện trao đổi 
giúp các em đọc đúng luyện thanh từ đó sẽ nhớ lâu hơn. Rồi dần dần đọc đúng, 
đến viết đúng.
 • Đối với những em hay sai phụ âm đầu ch/ tr; s/x:
 Các em đọc sai tr/ch: GV hướng dẫn và chỉ cho các em cách đọc 2 âm này 
thông qua đọc và yêu cầu học sinh viết song song các từ có phụ âm đầu chứa âm 
tr/ch như: trời, trăng, trâu, trưa, trễ, trê, tre, chào, cha, che, chào mào, chích 
chòe, cháu, chú, chiêng,
 Nếu học sinh đọc âm tr thành âm ch thì dẫn đến tình trạng viết sai chính tả 
rất nhiều.Vì các em đọc sao viết vậy. Do vậy giáo viên cần phải luyện đọc cho 
thật chuẩn, chính xác. Giáo viên hướng dẫn cụ thể cách phát âm ch/tr như sau:
 Âm ch: Để phát âm được “ch”, các em chú ý mở khẩu hình miệng như sau: 
cong môi, lưỡi chạm vào hàm răng trên và sau đó từ từ co lại kết hợp bật hơi ra.
 Âm tr: Để phát âm được “tr”, các em đặt mặt lưỡi dưới nướu hàm trên để 
chặn luồng khí trong miệng, sau đó bật mạnh luồng khí ra khỏi miệng.
 Với cách luyện đọc đúng thường xuyên dần dần các em sẽ khắc sâu hơn và 
hình thành viết đúng chính tả. 8
 Ngoài ra, tôi còn cho học sinh học thuộc luật chính tả với thanh hỏi, thanh 
ngã là: ngang - sắc - hỏi ( có nghĩa là tiếng không có dấu thanh hoặc có thanh sắc 
thì thường đi với tiếng có thanh hỏi); huyền - ngã - nặng (có nghĩa là tiếng có 
thanh huyền hoặc thanh nặng thường đi chung với tiếng có thanh ngã). Nhưng 
luật trên chỉ tương đối thôi chứ không tuyệt đối.
 Ví dụ:Vất vả, chăm chỉ, sư tử,...
 Buồn bã, giã gạo, gìn giữ,
 2.2. Biện pháp giúp học sinh ghi nhớ quy tắc chính tả
 • Đối với những em hay sai lỗi âm đầu: c/k; ng/ngh; g/gh: 
 Giáo viên giúp học sinh phân biệt âm đầu c/k; g/gh bằng cách giáo viên 
hệ thống thành sơ đồ: k, gh, ngh:
 i
 e
 ê
 iê
 Trước âm i, e, ê và âm đôi iê, âm “gờ (kép)” ghi bằng gh, ví dụ: ghi, ghé, 
ghế, ghiền hay âm k: kẻ, kì, kiến, kể,hoặc âm “ ngờ (kép) bằng ngh: nghỉ, 
nghiêng, nghé, nghệ,
 Giáo viên hướng dẫn học sinh học thuộc quy tắc chính tả trên bằng cách 
hình dung và vẽ ra được sơ đồ như trên thì việc các em viết sai là không bao giờ 
xảy ra. Vì thế để viết đúng các âm đầu: c/k, g/gh, ng/ngh thì điều cần làm duy 
nhất là nhớ được quy tắc chính tả mà tôi nói trên.
 2.3. Biện pháp giúp học sinh hiểu ý nghĩa của từ : 
 Khi dạy chính tả giúp học sinh hiểu nghĩa của từ là rất quan trọng. Các 
em hiểu nghĩa từ thì sẽ viết đúng. 
 • Đối với những em hay sai lỗi phần vần: 
 Đối với những học sinh thường hay mắc lỗi về phần vần như : ai/ ay, ui/ 
uôi, ưi/ươi, in/inh, ăn/anh, ưu/ươu, iêu/iu hoặc viết sai ở các vần khó như : uya, 
uyn, uyt, ươt.
 Để khắc phục lỗi này tôi thường phân tích từ khó cho học sinh hiểu để các 
em có thể khắc phục được.
 Ví dụ: Khi viết chính tả bài: “Hai bàn tay em” đến phần phân tích từ khó 
giáo viên phải phân tích cách hiểu nghĩa từ “bàn tay’’ để khi viết học sinh viết 
đúng không lẫn lộn với từ “tai’’. Giáo viên phân tích: bàn tay, ngón tay luôn viết 
y (dài) nói chung “cái tay” dùng để cầm, nắm một vật gì đó thì luôn viết y (dài) 
mới đúng. Còn cái “tai” để nghe có nghĩa là lỗ tai thì viết i (ngắn) và chữ “tai” đi 10
 Tôi cho các em tìm những từ có thể ở trong hoặc ngoài bài (theo nhóm). Sau 
đó cho các em tổng hợp từ vào bảng nhóm theo cột (làm bộ sưu tập từ) của nhóm 
cho các em trình bày nhóm nào có nhiều từ hơn và giải nghĩa đúng là nhóm thắng 
cuộc và được tuyên dương.
 Sau khi các bạn trình bày học sinh dưới lớp đặt câu hỏi cho đội bạn giải 
nghĩa từ.
 Ví dụ: Bạn cho biết thế nào là gió , giúp đỡ, dỗ dành,
 Từ đó học sinh hiểu nghĩa các từ và viết bài sẽ không bị nhầm lẫn hay sai 
chính tả nữa.
 Ngoài trò chơi đó, ta cũng có thể tổ chức một số trò chơi khác như trò chơi: 
“Đuổi hình bắt chữ”. Giáo viên sẽ gọi 1 học sinh lên nhìn một từ nào đó mà giáo 
viên đưa ra, sau đó sẽ diễn tả lại từ đó bằng hành động cử chỉ, điệu bộ chứ không 
được nói và nhiệm vụ ở dưới lớp phải dựa vào những cử chỉ đó để đoán ra được 
từ cần tìm. Từ đó, học sinh sẽ hiểu được nghĩa của từ cần tìm thông qua những gì 
mà bạn mình diễn tả, kèm theo những gợi ý của giáo viên, dần dần vốn từ của 
học sinh sẽ được tăng dần lên và lỗi sai chính tả của các em cũng giảm dần đi khi 
nghe và viết lại các từ đó nếu các em gặp phải.
 2.4. Biện pháp chấm chữa bài cho học sinh:
 Việc chấm chữa bài cho học sinh sau khi viết chính tả, cũng không kém phần 
quan trọng thường giáo viên chúng ta sẽ thu tất cả vở học sinh để tự mình giáo 
viên chấm. Như vậy giáo viên đã bỏ qua bước cho học sinh tự sửa lỗi trên vở của 
mình hoặc của bạn (học sinh đổi vở cho nhau để bắt lỗi). Bởi lẽ, bằng cách này 
giáo viên chỉ có một điểm lợi là giảm bớt thời gian trên tiết dạy. Nhưng có điểm 
bất lợi rất lớn là học sinh không được tiếp xúc với bài mình vừa viết, không tự 
phát hiện ra những lỗi viết sai với sự hướng dẫn sữa chửa của giáo viên. 
 Chính vì thế mà tôi đưa ra giải pháp là sau khi học sinh nghe viết xong một 
bài chính tả rồi thì giáo viên sẽ đính bài mẫu lên bảng và để tự bản thân học sinh 
soát, sửa lỗi chính tả cho mình hoặc sửa lỗi cho bạn sẽ giúp học sinh khắc sâu và 
nhớ lâu hơn những lỗi chính tả mà mình mắc phải.
 Ngoài ra, tôi còn đưa ra giải pháp cho các bạn học tốt, nghe viết tốt, đúng 
chính tả chấm chữa bài cho những bạn hay mắc lỗi chính tả nhất trong lớp. Cụ 
thể, trong lớp tôi đầu năm học có 3 em nghe viết tốt, đúng toàn bộ là em Sao, em 
Blưn và em Mơ nên tôi cho 3 em này phụ trách 3 tổ. Em Sao phụ trách tổ 1, em 
Blưn phụ trách tổ 2 và em Mơ sẽ phụ trách tổ 3 các em sẽ cùng với giáo viên 
chấm chữa bài và chỉ rõ lỗi sai của các bạn trong tổ mình được phân công để từ 
đó các bạn mắc lỗi biết cách khắc phục lỗi và cẩn thận hơn khi viết những bài 12
 Hình ảnh cô giáo chấm chữa bài cho em Yin
 2.5. Biện pháp sử dụng thiết bị dạy học:
 Đối với việc dạy kĩ năng viết trong môn Tiếng Việt thì việc thiết kế và sử 
dụng thiết bị dạy học cũng rất cần thiết. Nếu ở từng bài giáo viên có chuẩn bị 
phiếu bài tập, các phương tiện cần thiết phục vụ cho trò chơi như: Tranh ảnh, 
bảng phụ, băng giấythì hiệu quả học tập sẽ cao hơn, giúp học sinh nhớ lâu hơn 
về quy tắc viết chính tả, từ đó mà không mắc lỗi chính tả.
 Thứ nhất là sử dụng phiếu học tập:
 Với cách này giáo viên phải soạn bài trên tinh thần hướng dẫn học sinh làm 
việc trên phiếu học tập. Giáo viên có thể dự kiến thời điểm hướng dẫn học sinh 
làm bài tập trên lớp một cách linh hoạt sáng tạo giúp học sinh nắm vững yêu cầu, 
thực hiện tốt yêu cầu bài tập.
 Học sinh làm, hoàn thành phiếu và có thể đổi phiếu để tự kiểm tra đánh giá 
lẫn nhau rồi báo cáo kết quả trước lớp.
 Ví dụ: Bài chính tả: Nghe-viết “Trong đêm bé ngủ”, phân biệt dấu hỏi/dấu 
ngã (trang 53, Sách giáo khoa Tiếng Việt lớp 3 - tập 1, bộ Cánh diều), giáo viên 
có thể thiết kế phiếu học tập cho học sinh làm như sau.
 PHIẾU HỌC TẬP
 Em hãy điền dấu hỏi hay dấu ngã vào những từ in đậm sao cho thích hợp:
 Nếu nhắm mắt nghi về cha mẹ 14
Lần Số Viết sai 
 Viết đúng Viết sai Viết sai Không 
 Thời gian học phụ âm 
 toàn bộ dấu thanh vần viết hoa
 sinh đầu
 Đầu năm 18 3 ( 16,7%) 13 (72,2%) 5 (27,8%) 3 (16,7%) 4 (22,2%)
 Giữa HKI 18 7 (38,8 %) 5 ( 27,8%) 3 (16,7%) 2 (11,1%) 2 (11,1%)
 Cuối HKI 18 12 (66,7%) 3 ( 16,7%) 1 (5,5%) 1 ( 5,5%) 1 (5,5%)
 Bài viết của em Non hiện tại
 Qua thời gian áp dụng sáng kiến kinh nghiệm cho thấy việc rèn chữ, rèn kĩ 
 năng viết đúng chính tả cho các em có tăng lên và ngày càng được cải thiện từ đó 
 cũng giúp cho chất lượng giáo dục ngày càng được nâng cao. Tuy vậy, việc rèn 
 luyện kĩ năng viết cho các em không phải một sớm một chiều thực hiện ngay 16
 Học sinh đọc tốt thì các em sẽ nghe viết tốt, nghe viết tốt sẽ giúp các em 
học tốt môn Tiếng Việt, viết đẹp, viết đúng chính tả cũng sẽ giúp các em tự tin 
hơn khi viết bài với môn Tiếng Việt nói riêng và các môn học khác, bởi lẽ học 
sinh lớp tôi là người đồng bào dân tộc thiểu số nên việc giao tiếp bằng tiếng Việt 
còn gặp nhiều khó khăn, chính vì vậy mà khi các em học tốt môn Tiếng Việt (viết 
đúng chính tả, đọc rõ từ ngữ) thì các em sẽ tự tin hơn khi bước ra ngoài xã hội, 
giao tiếp với mọi người bằng tiếng Việt mà không phải e dè hay tự ti.
 Việc áp dụng “Một số biện pháp rèn kĩ năng viết đúng chính tả cho học 
sinh lớp 3C ở trường Tiểu học và Trung học cơ sở Đăk Trôi” này tôi thấy 
học sinh đã phát huy được những năng lực rất tốt về kĩ năng viết chính tả nhằm 
nâng cao chất lượng về cả hoạt động nghe, nói, đọc, viết của học sinh của lớp 3C, 
mà tôi nhận thấy rất phù hợp cho học sinh đồng bào dân tộc thiểu số ở trong khối 
3 của trường TH&THCS Đăk Trôi và các trường có học sinh đồng bào dân tộc 
thiểu số.
 2. Kiến nghị:
 * Đối với nhà trường.
 Nhà trường tạo điều kiện, cơ sở vật chất như bàn ghế đúng theo kích cỡ với 
học sinh tiểu học, phòng học có đủ ánh sáng, thoáng mát, sạch, đẹp; trang bị thêm 
một số thiết bị dạy học điện tử để đáp ứng nhu cầu học tập đầy đủ cho các em: 
tivi,
 * Đối với giáo viên:
 - Giáo viên cần phải đọc thật chuẩn tiếng phổ thông. 
 - Giáo viên cần phải vận dụng phương pháp dạy đối với từng bài chính tả.
 - Phải quan tâm đến từng em có nguyên nhân viết sai lỗi chính tả.
 - Tổ chức các hội thi “Vở sạch chữ đẹp” của lớp, của khối để khuyến khích 
các em.
 - Đối với kĩ năng Đọc (phần luyện đọc từ khó) cần phân tích kĩ để học sinh 
đọc đúng, từ đó viết đúng. 
 - Cần kết hợp với các môn học khác để rèn chính tả cho các em.
 - Xây dựng niềm vui, hứng thú cho các em trong học tập.
 - Lên lớp cần có đồ dùng trực quan, phối hợp nhiều phương pháp để rèn 
luyện kĩ năng viết đúng chính tả cho học sinh.
 - Giáo viên cần phải có tâm huyết với nghề, yêu thương và giúp đỡ học 
sinh trong học tập.
 - Giáo viên cần có quyển sách “Từ điển chính tả thông dụng” của giáo sư 
Nguyễn Kim Thản – NXB Khoa học xã hôi nhân văn, năm 1995 và quyển sách 18
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..
..