Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh Lớp 5 trường Tiểu học Gia Thượng
Giáo dục giới tính ở trẻ em luôn là khía cạnh nhận được nhiều sự quan tâm từ phía xã hội. Bên cạnh trách nhiệm của nhà trường, gia đình cũng là nền tảng vững chắc để giảng giải cho trẻ em hiểu những vấn đề nhạy cảm về giới tính và tình dục ngay từ khi còn nhỏ. Mục tiêu của giáo dục giới tính là giúp trẻ sống đúng với giới tính của mình. Đặc biệt là giáo dục các em biết trân trọng giá trị của bản thân, từ đó biết quý trọng người khác. Trẻ hiểu bản thân, giới tính của mình mới biết bảo vệ mình khỏi những cám dỗ, xâm hại bên ngoài cũng như biết tôn trọng thân thể người khác. Đó chính là quá trình giúp các em hoàn thiện nhân cách.
Hiện nay, xu hướng dậy thì sớm ở trẻ ngày càng gia tăng trong độ tuổi tiểu học. Đặc biệt các bé gái có dấu hiệu phát triển cơ thể sớm trước khi lên 10. Đây là độ tuổi các em gặp nhiều khó khăn bởi sự phát triển không đồng đều giữa hai mặt tâm sinh lí, chưa sẵn sàng với nhưng thay đổi trong cơ thể. Nguyên nhân trẻ dậy thì sớm là do thời tiết, dinh dưỡng và sự phát triển của xã hội đã kích thích sự phát triển của con người.
Giáo dục giới tính trong nhà trường là một nội dung giáo dục rất quan trọng và hiệu quả nhằm nâng cao kiến thức, thái độ và hành vi của học sinh. Với một số nước phát triển, việc giáo dục giới tính được tiến hành khi các em bước vào tiểu học, các em được học như các môn học khác. Hiện nay, ở Việt Nam, giáo dục giới tính cho học sinh nói chung và học sinh tiểu học nói riêng chưa được thực hiện độc lập trong các nhà trường mà chỉ được thực hiện lồng ghép trong các môn học như môn Tiếng Việt, Khoa học (lớp 5),.... Học sinh tiểu học bắt đầu làm quen với giáo dục giới tính qua sách Khoa học lớp 5. Các em cũng được học về cơ thể người, về trứng, tinh trùng, về bào thai. Vấn đề đặt ra là đối với học sinh lớp 5 - giai đoạn đầu của tuổi dậy thì, chúng ta cần phải giáo dục giới tính như thế nào để nâng cao hiểu biết của các em về giới tính mà không làm mất đi vẻ ngây thơ, trong sáng của chính lứa tuổi các em. Việc giáo dục giới tính giúp các em tự tin bước vào giai đoạn chính của tuổi dậy thì. Chính vì vậy, tôi chọn đề tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Gia Thượng”
Tóm tắt nội dung tài liệu: Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh Lớp 5 trường Tiểu học Gia Thượng
MỤC LỤC A. ĐẶT VẤN ĐỀ ................................................................................................1 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ................................................................................2 I. Cơ sở lí luận .................................................................................................. 2 II. Thực trạng vấn đề giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 ........................ 2 2.2.1. Thực trạng dạy giáo dục giới tính và lồng ghép giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 ................................................................................................. 2 2.2.2. Thực trạng việc tiếp thu giáo dục giới tính của học sinh lớp 5 ............ 3 III. Các biện pháp giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 ............................. 3 1. Biện pháp 1 : Giáo viên nghiên cứu, nắm vững chương trình, kiến thức giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 ............................................................. 3 2. Biện pháp 2 : Giáo dục giới tính thông qua các môn học ......................... 4 3. Biện pháp 3 : Giáo dục giới tính cho học sinh thông qua các buổi hoạt động ngoại khóa . ........................................................................................... 6 4. Biện pháp 4 : Phối hợp với cha mẹ học sinh để giáo dục giới tính cho học sinh ................................................................................................................. 7 IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm ....................................................... 8 C. KẾT LUẬN – KHUYẾN NGHỊ ..................................................................9 I. Kết luận ......................................................................................................... 9 II. Khuyến nghị ................................................................................................ 9 tài: “Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Gia Thượng” B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ I. Cơ sở lí luận Giới tính là thuật ngữ chỉ sự khác nhau giữa nam và nữ về mặt sinh học do di truyền tạo ra. Giới tính là một quá trình kết hợp và pha trộn những đặc điểm di truyền học của sinh vật, thường dẫn đến kết quả là sự chuyên môn hóa thành giống đực và giống cái Giáo dục giới tính là một bộ phận của giáo dục nói chung, của giáo dục đạo đức nói riêng. Giáo dục giới tính cho học sinh là hình thành ở các em những tiêu chuẩn đạo đức của hành vi có liên quan đến những lĩnh vực riêng tư, thầm kín nhất của đời sống con người, hình thành những quan hệ đạo đức lành mạnh giữa em trai và em gái, giữa nam và nữ. Giáo dục giới tính tập trung vào khía cạnh giới tính của cá nhân, giúp cho thế hệ trẻ có thái độ, có hiểu biết và suy nghĩ đúng đắn, lành mạnh về giới tính cũng như biết các cách thức để tự bảo vệ mình. Giáo dục giới tính đúng cách có thể mang lại một số tác dụng hoặc hiệu quả như sau: Khi trẻ dậy thì, sự tò mò và khao khát khám phá những thay đổi của cơ thể là một nhu cầu và việc giáo dục giới tính sẽ giúp giải quyết nhu cầu này. Khi trẻ đã hiểu được một phần nào đó về giới tính thì trẻ sẽ có khả năng tự chăm sóc bản thân, nhất là những bộ phận giới tính. Sự hiểu biết này còn giúp trẻ phòng tránh hoặc đối phó với những nguy cơ xâm hại đến bản thân. Trẻ sẽ tự tin và xây dựng những mối quan hệ giới tính lành mạnh và phù hợp với những chuẩn mực xã hội. Điều quan trọng nhất là tạo mối quan hệ thân thiết trong gia đình, một khi cha mẹ giáo dục đúng cách sẽ tạo nên sự gần gũi, tin cậy giữa cha mẹ và con trẻ. tránh, ngại ngùng khi tiếp thu các kiến thức về giớí tính. Các em thiếu các kĩ năng phòng tránh khi bị xâm hại, chưa biết cách chăm sóc bản thân, thiếu hiểu biết về các kiến thức liên quan đến tuổi dậy thì, tầm quan trọng của tuổi dậy thì, thời điểm bắt đầu tuổi dậy thì, phòng tránh xâm hại, kiến thức về giới tính, ... III. Các biện pháp giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 1. Biện pháp 1 : Giáo viên nghiên cứu, nắm vững chương trình, kiến thức giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 Để truyền thụ kiến thức về giới tính cho học sinh thì việc đầu tiên giáo viên phải nắm vững các kiến thức, chương trình dạy giáo dục giới tính và cách truyền đạt nhẹ nhàng, sử dụng ngôn từ đơn giản để phù hợp với độ tuổi của các em. Đây là việc làm cần thiết và quan trọng. Giáo viên cần nắm rõ một số kiến thức như: giới tính là gì? , nguồn gốc của giới tính, sự khác biệt giữa nam và nữ, vai trò của giới tính,. Trong chương trình dạy học chính khóa, học sinh lớp 5 bắt đầu làm quen với giáo dục giới tính thông qua chủ điểm: Con người và sức khỏe ở môn Khoa học. Trong chủ điểm này có các bài học có thể lồng ghép giáo dục giới tính cho các em là: Bài 1: Sự sinh sản Bài 2: Nam hay nữ? Bài 3: Cơ thể chúng ta được hình thành như thế nào? Bài 5: Cần làm gì để cả mẹ và em bé đều khỏe Bài 6: Từ lúc sinh ra đến tuổi dậy thì Bài 7: Tuổi vị thành niên đến tuổi già Bài 8: Vệ sinh tuổi dậy thì Bài 9: Phòng tránh bị xâm hại Nội dung giáo dục giới tính còn được lồng ghép trong các môn Tiếng Việt, Đạo đức, Thể dục. Môn Đạo đức: Nội dung giáo dục giới tính được thể hiện qua một số bài: Tình bạn (Trang 16), Tôn trọng phụ nữ (Trang 22), Hợp tác với những người nêu được các giai đoạn phát triển của con người từ lúc mới sinh đến tuổi dậy thì. Nêu được một số thay đổi về sinh học và mối quan hệ xã hội ở tuổi dậy thì, quan trọng là các em biết mình đang bước đến ngưỡng cửa của tuổi dậy thì - lứa tuổi có tầm quan trọng đặc biệt đối với cuộc đời mỗi con người. Trong chủ điểm này, giáo viên cần lưu ý bài học: Phòng tránh bị xâm hại. Đây là một bài học vô cùng quan trọng đối với các em. Sau bài học, học sinh cần biết: Một số tình huống có thể dẫn đến nguy cơ bị xâm hại và những điểm cần chú ý để phòng tránh bị xâm hại Rèn luyện kĩ năng ứng phó với nguy cơ bị xâm hại Liệt kê danh sách những người có thể tin cậy, chia sẻ tâm sự, nhờ giúp đỡ bản thân khi bị xâm hại Khi dạy bài học này giáo viên có thể khai thác các thông tin trên mạng Internet để cung cấp thêm các biện pháp, giúp học sinh biết ứng phó với các tình huống, nguy cơ bị xâm hại hoặc giáo viên đưa ra các video ngắn chiếu những tình huống trẻ gặp trong cuộc sống có thể dẫn đến bị xâm hại và các cách thức ứng phó với các tình huống đó hoặc đưa ra những tình huống cụ thể, yêu cầu học sinh đưa ra cách xử lí của mình sau đó giáo viên sẽ kết luận cách ứng phó với từng tình huống cụ thể đó. Ví dụ 3: Khi dạy bài Phòng tránh khi bị xâm hại, giáo viên sẽ giới thiệu đến các em quy tắc năm ngón tay hoặc quy tắc đồ lót để các em biết rõ hơn những kĩ năng cần thiết để bảo vệ bản thân, tránh bị xâm hại. Bên cạnh môn Khoa học, các môn học có thể thực hiện lồng ghép nội dung giáo dục giới tính đó là: Tiếng Việt, Đạo đức, Thể dục. Ví dụ 4: Bài Tập đọc: Một vụ đắm tàu (Sách giáo khoa Tiếng Việt trang 108, 109). Khi giáo viên hướng dẫn học sinh tìm hiểu bài, giáo viên chia nhóm học sinh nam và nữ riêng để học sinh thảo luận, giúp học sinh nắm được những tính cách nổi bật của bạn nữ: ân cần, dịu dàng còn bạn nam thì mạnh mẽ, cao thượng. Bên cạnh đó, mỗi giáo viên phải là người bạn lớn, luôn bên cạnh, quan tâm, giúp đỡ, lắng nghe, thấu hiểu những băn khoăn, thắc mắc của học sinh. Đặc biệt quan tâm đến những học sinh rụt rè, nhút nhát, sống khép mình. Giáo viên động viên, khuyến khích học sinh tham gia các buổi tham quan ngoại khóa để học sinh chia sẻ, nói ra những suy nghĩ thầm kín. Ví dụ 1: Khi tổ chức Cuộc thi Rung chuông vàng vào các tiết chào cờ đầu tuần có nội dung giáo dục giới tính, giáo viên đưa ra một số câu hỏi như sau: Câu 1: Giữa nam và nữ có sự khác nhau cơ bản về: A. Khả năng nấu ăn, chăm sóc con cái. B. Đức tính kiên nhẫn, thêu may giỏi. C. Cấu tạo và chức năng của cơ quan sinh dục. D. Cấu tạo và chức năng của cơ quan hô hấp. Câu 2: Tuổi dậy thì ở con gái thường bắt đầu vào khoảng nào? A. Từ 16 tuổi đến 20 tuổi.B. Từ 15 tuổi đến 19 tuổi. C. Từ 13 tuổi đến 17 tuổi.D. Từ 10 tuổi đến 15 tuổi. Câu 3: Tuổi dậy thì của con trai thường bắt đầu từ: A. Từ 6 tuổi đến 10 tuổiB. Từ 10 tuổi đến 15 tuổi. C. Từ 13 tuổi đến 17 tuổi.D. Từ 15 tuổi đến 20 tuổi. Câu 4: Để bảo vệ sức khoẻ về thể chất và tinh thần ở tuổi dậy thì chúng ta cần? A.Thường xuyên tắm giặt, gội đầu và thay quần áo. B. Ăn uống đủ chất, tăng cường tập luyện thể dục thể thao C. Thường xuyên tụ tập bạn bè để đi chơi D. Uống nhiều bia rượu, hút thuốc lá, các chất gây nghiện Ví dụ 2 : Khi tổ chức buổi học Kĩ năng sống: Phòng chống bắt cóc hoặc xâm hại, giáo viên tổ chức hoạt động dưới hình thức sân khấu hóa. Giáo viên đưa ra các tình huống và chính học sinh là những người tham gia vai diễn, các em theo dõi và rút ra được cách phòng chống bắt cóc và xâm hại. Một số tình huống có thể tổ chức: Hơn ai hết, cha mẹ chính là người luôn sát cánh bên cạnh con để giúp trẻ hiểu được quyền và trách nhiệm của bản thân trước những vấn đề về giới tính. IV. Hiệu quả của sáng kiến kinh nghiệm Qua quá trình ứng dụng đề tài : Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Gia Thượng”, tôi nhận thấy kết quả giáo dục, rèn kĩ năng sống cho học sinh đã có những chuyển biến tích cực. Tất cả học sinh đều nhận thức được tầm quan trọng của vấn đề giới tính. Các em không còn e ngại khi nói về vấn đề này. Các em thường xuyên trao đổi với cô giáo, với bạn cùng giới về những vấn đề thắc mắc xung quanh tuổi dậy thì. Ngoài ra, các em đều nắm được kiến thức về giới tính như : điểm khác biệt lớn nhất giữa nam và nữ, thời điểm bắt đầu tuổi dậy thì của con gái, con trai, biết cách giữ gìn vệ sinh tuổi dậy thì. Quan trọng hơn là các em đã trang bị cho bản thân các kĩ năng phòng tránh bị xâm hại,... Bên cạnh đó, hầu hết cha mẹ học sinh cũng đã thấy được tầm quan trọng của vấn đề giáo dục giới tính cho con. Từ đó cha mẹ học sinh chủ động tìm hiểu về kiến thức và các kĩ năng cơ bản để hướng dẫn con trong giai được đầu của tuổi dậy thì, quan tâm đến sự thay đổi tâm sinh lí của con để cùng với giáo viên giáo dục giới tính cho học sinh đạt hiệu quả. Kết quả đánh giá Kĩ năng phòng tránh xâm hại lớp 5A2 Học sinh đã Học sinh có Học sinh có hình thành kĩ năng chưa kĩ năng tốt Thời gian Sĩ số kĩ năng tốt Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ Số Tỉ lệ lượng (%) lượng (%) lượng (%) Năm học 2021-2022 43 12 28 21 48,8 10 23,2 Học kì I năm học 43 18 41,8 24 55,8 1 2,4 2022 - 2023 a, Đối với giáo viên: - Nghiên cứu kĩ nội dung bài học để đưa nội dung giáo dục giới tính vào từng bài học một cách hợp lí. Thường xuyên theo dõi trên các phương tiện thông tin, Internet, tham dự các hội thảo, tập huấn về vấn đề giáo dục giới tính,... để hiểu rõ hơn về những phương pháp giáo dục giới tính mới, những nguy cơ có thể xảy ra với học sinh và cách phòng ngừa, ứng phó. Đồng thời giáo viên cần quan tâm, gần gũi trò chuyện tâm tình với học sinh để biết được sự thay đổi tâm sinh lí lứa tuổi nhất là với học sinh cuối cấp học. - Tăng cường phối hợp với gia đình học sinh để việc giáo dục giới tính mang lại hiệu quả cao. b, Đối với Nhà trường: - Tăng cường tổ chức các buổi sinh hoạt ngoại khóa, mời các chuyên gia tâm lí về nói chuyện, trao đổi với các em, tuyên truyền những kiến thức giáo dục giới tính cho cha mẹ, anh chị các em. c, Đối với Phụ huynh học sinh: - Cha mẹ học sinh cần hiểu rõ tầm quan trọng của việc rèn luyện kĩ năng sống cho con em - Cha mẹ cần là chỗ dựa vững chắc để trẻ tin tưởng chia sẻ, bày tỏ tâm tư, thắc mắc mong muốn của các em; luôn phối kết hợp với nhà trường trong việc giáo dục và rèn luyện cho các em, theo dõi mọi biểu hiện của trẻ để có sự giáo dục cho phù hợp. - Gia đình khuyến khích trẻ cởi mở hơn và tự do nêu lên những thắc mắc của mình về giới tính. Cha mẹ nên trung thực trước những câu hỏi của trẻ về giới tính. Trong phạm vi của đề tài, hi vọng rằng những suy nghĩ, tìm tòi của tôi sẽ góp một phần nhỏ trong việc nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh lớp 5 trường Tiểu học Gia Thượng nói riêng và học sinh tiểu học nói chung. Với trình độ hiểu biết có hạn, những ý kiến tôi đưa ra trong đề tài còn chưa đầy đủ. Tôi mong nhận được sự quan tâm, đóng góp ý kiến của đồng
File đính kèm:
- sang_kien_kinh_nghiem_mot_so_bien_phap_nang_cao_hieu_qua_gia.docx
- Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục giới tính cho học sinh Lớp 5 trườn.pdf