Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp giúp học sinh học tốt môn Toán Lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018 sách Cánh Diều

 2
Làm thế nào để các em thấy được Toán học có nhiều ứng dụng trong thực tiễn 
cuộc sống? Chính điều đó đã thôi thúc tôi nghiên cứu và đưa ra sáng kiến: “Một 
số biện pháp giúp học sinh học tốt môn toán lớp 1 theo chương trình giáo dục 
phổ thông 2018” sách Cánh Diều.
 2. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
 2.1. Đối tượng nghiên cứu
 - Các biện pháp giúp học sinh học tốt môn Toán lớp 1 theo chương trình 
giáo dục phổ thông 2018.
 2.2. Phạm vi nghiên cứu
 - Môn Toán lớp 1 sách Cánh Diều.
 - Quá trình học tập và rèn luyện của học sinh lớp 1B – lớp tôi được phân 
công chủ nhiệm và giảng dạy.
 - Những biện pháp giúp học sinh học tốt môn Toán lớp 1 theo Chương 
trình GDPT 2018.
 3. Mục đích nghiên cứu
 - Thống kê các chủ điểm được dạy trong Chương trình môn Toán lớp 1.
 - Tìm ra các biện pháp giúp học sinh lớp 1 học tốt môn Toán theo CT 
GDPT 2018.
 - Kích thích hứng thú học tập với môn Toán tạo tiền đề cho những lớp 
học sau.
 - Vận dụng linh hoạt, sáng tạo vào giảng dạy môn Toán nhằm giúp phát 
triển năng lực, phẩm chất cho học sinh. 
 4. Nhiệm vụ nghiên cứu
 Tìm hiểu nội dung chương trình môn Toán lớp 1 trong Chương trình 
GDPT 2018; Thống kê các chủ điểm môn Toán, thực trạng dạy và học Toán 
năm học 2019 – 2020 nghiên cứu và tìm ra nguyên nhân dẫn đến thực trạng đó. 
Từ đó, áp dụng các biện pháp giúp học sinh lớp 1 học tốt môn Toán lớp 1 theo 
chương trình GDPT 2018.
 5. Giả thiết khoa học 4
bốt, nhà, tàu, thuyền, ...) , cây cối (hoa, lá, cỏ, củ, quả)... Kênh hình, kênh chữ 
tương đối hợp lí, trình tự dạy học rõ ràng thể hiện qua bốn phần: Trải 
nghiệm ‒ Hình thành kiến thức mới ‒ Thực hành, luyện tập ‒ Vận dụng.
 1.2. Cơ sở thực tiễn
 - Từ đặc điểm tâm sinh lí của học sinh lớp 1: học sinh mới từ mẫu giáo 
lên lớp 1, khả năng của các em còn hạn chế.
 - Hiện nay, mục tiêu của Chương trình giáo dục phổ thông mới 2018 
chuyển từ học sinh biết được cái gì? sang học sinh làm được gì? Nên việc đổi 
mới phương pháp là điều tất yếu. 
 2. Thực trạng
 Giáo viên vừa dạy học, vừa nghiên cứu chương trình và SGK sao cho phù 
hợp với đối tượng học sinh nên mất nhiều thời gian và quá tải. 
 Là giáo viên nhiều năm trực tiếp giảng dạy lớp 1 nên bản thân đầu năm 
khi nhận lớp sẽ gặp ở học sinh các hiện tượng: khóc, buồn, đi lại tự do trong 
lớp, thường xuyên đi vệ sinh... 
 Tâm lý phụ huynh học sinh còn nặng nề, băn khoăn, lo lắng liệu chương 
trình mới có khó không? Có phù hợp với học sinh không? Đồng thời, không ít 
cha mẹ học sinh thiếu trách nhiệm, thiếu sự phối hợp trong giáo dục học sinh, 
gây sức ép không nhỏ đối với giáo viên.
 Một số học sinh chưa chuẩn bị tâm lí sẵn sàng vào lớp 1, khả năng tự học 
của học sinh biểu hiện chưa rõ ràng.
 Cơ sở vật chất trường học đầy đủ nhưng chưa tương thích với yêu cầu đổi 
mới giáo dục.
 Gắn liền với đổi mới phương pháp dạy học là việc sử dụng thiết bị dạy 
học, đồ dùng dạy học, tuy đã được cấp đồ dùng nhưng trong quá trình dạy học 
giáo viên còn ít sử dụng, chưa khai thác triệt để thiết bị, đồ dùng vào các tiết 
dạy mà còn dạy chay hoặc sử dụng khi có người dự giờ. Khi sử dụng, có giáo 
viên sử dụng chưa linh hoạt hoặc khai thác một cách qua loa, máy móc làm cho 6
chuyển từ hoạt động vui chơi từ cấp mầm non sang hoạt động học tập ở lứa tuổi 
tiểu học.
 Giáo viên tạo tâm thế thoải mái, vui vẻ, phấn khởi, thân thiện với các em. 
Tác phong chuẩn mực, lời ăn, tiếng nói rõ ràng, lưu loát nhằm thu hút sự chú ý của 
học sinh. Âu yếm, vỗ về mỗi khi học sinh khóc đòi mẹ, nhẹ nhàng khi học sinh 
mắc lỗi Nhanh chóng ghi nhớ tên nhằm tạo sự gần gũi, thân thiện với các em. 
Sau mỗi tiết học, tôi trò chuyện, hỏi thăm để hiểu thêm về hoàn cảnh, tâm sinh lý 
của các em. Mỗi cuộc trò chuyện luôn kết thúc trong tiếng cười và những lời khen 
ngợi nên khi gặp cô giáo, các em thật sự rất hào hứng, vui vẻ.
 3.2. Đổi mới phương pháp - kĩ thuật, hình thức, không gian dạy học
 Không có một phương pháp nào là tối ưu. Bên cạnh những phương pháp 
dạy học hiện đại: PPDH hợp tác, PPDH Bàn tay nặn bột, PPDH Phát hiện và 
giải quyết vấn đề, PPDH dự án, Người thầy cần phát huy những phương pháp 
dạy học truyền thống: quan sát, hỏi đáp, thực hành, thuyết minh.
 a. Sử dụng nhuần nhuyễn phương pháp dạy học hiện đại và phương 
pháp dạy học truyền thống
 Lựa chọn phương pháp dạy học phù hợp với đặc điểm lớp học và đối 
tượng học sinh lớp mình làm công tác giảng dạy có vai trò cực kì quan trong.
 Ngoài ra, chương trình GDPT 2018 chú trọng kĩ thuật dạy học khăn trải 
bàn, lớp học đảo ngược, lập sơ đồ tư duy, dạy học theo trạm, dạy học mảnh 
ghép, KWL
 Tăng cường tổ chức cho học sinh làm việc nhóm để học sinh có cơ hội 
trao đổi bàn bạc. Tuy nhiên, ở lớp 1, giáo viên hướng dẫn cho học sinh trao đổi 
nhóm đôi để giúp các em làm quen cách làm việc theo đội, nhóm, cách huy 
động kiến thức từ bạn bè và đặc biệt tạo tính đoàn kết trong tập thể.
 Thỉnh thoảng nên thay đổi không gian học tập, cho học sinh làm quen với 
không gian thiên nhiên ngoài trời nhằm giúp các em có cách nhìn nhận cuộc 
sống phong phú, ý nghĩa hơn, cảm nhận được bầu không khí trong lành của 
thiên nhiên, ánh nắng ấm áp của Mặt Trời, cảm giác se lạnh của mùa đông 8
 Để tạo tâm thế thoải mái nhất cho các em bước vào bài học mới cũng như 
ôn lại các số đã học, giáo viên tổ chức cho các tổ thi đua tìm các bài hát liên 
quan đến các chữ số mà các em biết. Qua trò chơi, các em đã thể hiện nhiều bài 
hát như: Một con vịt, Hai con thằn lằn con, Đếm sao, Tập đếm, Mồng tám 
tháng ba; Năm ngón tay ngoan, Thật thú vị khi các em tìm được nhiều bài 
hát đúng và nhanh trong thời gian ngắn. Điều đó thể hiện rất rõ bởi sự tập trung, 
hưng phấn trên khuôn mặt của các em. Mỗi lần học sinh hát đúng một bài hát có 
chứa các chữ số vừa học không chỉ kích thích các em mà còn giúp giáo viên có 
thêm nhiều động lực để tìm tòi, nghiên cứu và áp dụng vào dạy học.
 Ví dụ 3: Chủ đề 1: Các số đến 10. Bài 7: Số 10
 Đây là dạng bài học mới, lạ so với chương trình cũ. Để củng cố thêm kiến 
thức cho học sinh, giáo viên có thể tổ chức trò chơi “Kết bạn”. Khi nghe cô giáo 
hô: Kết bạn! Kết bạn!, học sinh sẽ hỏi đồng thanh: Kết mấy? Kết mấy? Giáo 
viên yêu cầu: “Kết 3”. Các nhóm sẽ tạo thành 3. Giáo viên hỏi các nhóm bất kì: 
Vậy nhóm em gồm mấy bạn nam, mấy bạn nữ? Qua trò chơi và trả lời câu hỏi 
của học sinh, các em biết áp dụng vào thực tế cuộc sống như nhóm 3 bạn gồm 1 
nam và 2 nữ hoặc 2 nam và 1 nữ. Từ đó, sẽ khắc sâu được kiến thức cần nắm 
đồng thời tạo tính nhanh nhẹn, đoàn kết, hứng thú hơn trong học tập.
 c. Phương pháp kể chuyện
 Toán học là bộ môn khô khan, trừu tượng, đòi hỏi học sinh tư duy, tưởng 
tượng, logic chặt chẽ nên đôi khi quá cứng nhắc khiến học sinh không hứng 
thú. Do vậy, trong quá trình dạy học, giáo viên có thể sáng tạo thêm các câu 
chuyện giúp giảm bớt sự căng thẳng, thu hút học sinh vào bài học.
 Bài Phép trừ trong phạm vi 6(SGK Toán – Trang 56, 57) 10
 Bài Học vui Vui học: Em vui học toán(SGK Toán – trang 80, 81)
 3.3. Sử dụng đồ dùng dạy học
 Bên cạnh những lời giảng giải của giáo viên thì đồ dùng trực quan cũng 
là một phương tiện hỗ trợ hiệu quả trong quá trình dạy học, giúp học sinh dễ 
tiếp thu kiến thức. 
 Ví dụ: Chủ đề 1: Các số đến 10. Bài 2: Hình vuông, hình tròn, hình 
tam giác.
 Với yêu cầu của bài tập số 3 12
Point, Violet là những kho tư liệu phong phú, đa dạng, giúp giáo viên dễ dàng 
khai thác và sử dụng nhằm kích thích hứng thú học tập cho học sinh.
 Đặc biệt, với bộ sách Cánh Diều, trang Wed: https://hoc10.vn hỗ trợ rất 
đắc lực cho giáo viên và cả học sinh trong quá trình dạy và học. 
 3.5. Đánh giá học sinh
 Để đánh giá học sinh một cách hiệu quả và chính xác, giáo viên cần sử 
dụng các công cụ đánh giá như câu hỏi, bài tập, đề kiểm tra, bảng kiểm, hồ sơ 
học tập, sản phẩm học tập, thang đánh giá, phiếu đánh giá theo tiêu chí 
(rubrics).
 Hiệu quả của công tác giảng dạy không thể tách rời việc đánh giá học 
sinh. Bên cạnh đánh giá học sinh lớp 1 theo thông tư 27 đã ban hành của 
BGD&ĐT đó là sử dụng các từ ngữ tích cực nhằm động viên, khích lệ học sinh 
và là yếu tố tác động mạnh mẽ, dễ dàng nhất đến quá trình học tập của các em. 
Học sinh chỉ hứng thú khi giáo viên khen đúng lúc, đúng thời điểm Bên cạnh 
những lời khen ngợi, giáo viên có thể tặng bông hoa, ngôi sao khi các em làm 
việc tích cực, hiệu quả, cũng có khi là cục tẩy, cây bút sẽ kích thích học sinh 
tham gia vào quá trình học tập một cách vui vẻ, hưng phấn.
 Ngoài ra, khi đặt câu hỏi có thể sử dụng cách nói: Bạn nào thông minh 
cho cô biết? Bạn nào tinh mắt đếm được? Bạn nào nhanh trí nêu được? 
nhằm tác động trực tiếp tâm lí của các em. Vì bạn nào cũng mong muốn mình là 
người thông minh, nhanh trí.
 4. Kết quả đạt được
 Qua một năm thực hiện sáng kiến: “Một số biện pháp giúp học sinh học 
tốt môn toán lớp 1 theo chương trình giáo dục phổ thông 2018” sách Cánh 
Diều đối với học sinh lớp 1B năm học 2020 – 2021 với số lượng học sinh là 40 
em, kết quả đạt được như sau:
 Nhìn vào 14
 Các đồ dùng dạy học, thiết bị dạy học có sẵn giúp giáo viên khai thác có 
hiệu quả và chất lượng nhằm kích thích hứng thú cho học sinh.
 Thực hiện các biện pháp trên một cách thường xuyên, liên tục sẽ giúp các 
em học tập môn Toán nhẹ nhàng, thoải mái và hưng phấn hơn. 
 Việc thay đổi các phương pháp dạy học, hình thức dạy học, ứng dụng 
công nghệ thông tin và đánh giá học sinh đúng lúc, đúng thời điểm đem đến cho 
người học sự hứng thú, sôi nổi và niềm vui trong học tập. Và khi người học đã 
hứng thú, tự giác thì chắc chắn việc học sẽ thực chất và hữu ích, mục tiêu giáo 
dục toàn diện sẽ đạt được hiệu quả như chương trình GDPT 2018 đã đề ra.
 2. Kiến nghị, đề xuất
 2.1. Đối với giáo viên
 Tích cực dự giờ, thăm lớp, học hỏi đồng nghiệp để nâng cao tay nghề của 
bản thân. Đồng thời chia sẻ các kinh nghiệm giảng dạy để có thể giúp đỡ đồng 
nghiệp dạy học hiệu quả hơn.
 Mỗi giáo viên, dù làm công tác chủ nhiệm hay giáo viên bộ môn cũng cần 
xác định rõ vai trò, trách nhiệm của bản thân trước học sinh, không ngừng học 
tập, nghiên cứu, trau dồi kiến thức, kĩ năng, phương pháp nhằm giúp các em giữ 
được ngọn lửa hưng phấn trong quá trình học tập nói chung và môn Toán nói 
riêng.
 Trên đây là sáng kiến mang tính chất kinh nghiệm của bản thân mà tôi rút 
ra được trong quá trình nghiên cứu và dạy học. Mục đích của biện pháp này là 
nhằm trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm cùng các bạn đồng nghiệp để chất lượng dạy 
học môn Toán đạt hiệu quả nhất. 
 Tuy nhiên trong quá trình thực hiện chắc chắn còn nhiều thiếu sót. Tôi 
rất mong có sự giúp đỡ, xây dựng của các đồng nghiệp và các cấp lãnh đạo để 
công tác dạy học đáp ứng được yêu cầu phát triển năng lực, phẩm chất theo 
chương trình giáo dục phổ thông 2018 hiện nay. 
 2.2. Đối với các cấp