Sáng kiến kinh nghiệm Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh Lớp 2 học phân môn LTVC thông qua phương pháp trò chơi

 Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 Xuất phát từ lý do trên tôi đã tìm tòi nghiên cứu kinh nghiệm: “Một số 
biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC thông qua 
phương pháp trò chơi”.
 Trò chơi học tập là hình thức học tập thông qua trò chơi. Trò chơi học tập 
không chỉ nhằm chơi vui giải trí mà còn nhằm góp phần củng cố tri thức, kỹ 
năng học tập của các em. Với các đặc điểm riêng, trò chơi mở ra cho h/s tiểu học 
một khả năng phát triển lớn. Các em được tiếp cận hoàn cảnh chơi, nhiệm vụ 
chơi, hoạt động chơi  từ đó các em lĩnh hội các tri thức sống động về thực tế 
cuộc sống xung quanh và tri thức khoa học. Bởi “chơi” là được sống hết mình 
và khác với hoạt động học. Các thành tích học tập cơ bản phụ thuộc vào bản 
thân các em còn sự thắng thua trong trò chơi mang tính ngẫu nhiên. Các em 
tham gia chơi với hy vọng chiến thắng và để khẳng định chính mình. Bên cạnh 
đó trò chơi tạo cho bản thân các em sự thư giãn thoải mái, vui vẻ.
 Áp dụng phương pháp trò chơi vào dạy phân môn LTVC là đưa học sinh vào 
hoạt động vận dụng. Học sinh phải thể hiện sự chủ động, sáng tạo để phát hiện 
điều cần học. Nó làm bớt đi sự căng thẳng, khô khan và không còn sự tẻ nhạt; 
đem đến sự sôi nổi, ham mê, hấp dẫn, say sưa tìm hiểu khám phá và lĩnh hội tri 
thức trong mỗi giờ học. Thành công của việc sử dụng trò chơi trong học tập là 
góp phần đạt được mục tiêu giờ học. Bởi vậy để đảm bảo cho sự thành công việc 
sử dụng trò chơi thì nội dung trò chơi phải gắn với mục tiêu bài học, luật chơi rõ 
ràng đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện, điều kiện - phương tiện tổ chức trò chơi 
phong phú, chơi đúng lúc, đúng chỗ, đồng thời phải kích thích sự thi đua giành 
phần thắng giữa các đội tham gia. 
 Việc áp dụng phương pháp trò chơi để gây hứng thú vào giờ dạy LTVC 
chính là việc giáo viên khơi dậy hứng thú, niềm say mê học tập tạo không khí 
sôi nổi cho một giờ học. Điều đó đòi hỏi giáo viên phải xác định rõ yêu cầu cần 
đạt. Trên cơ sở đó xác định cần đưa trò chơi vào lúc nào, bài tập nào ? Nếu giáo 
viên không tổ chức tốt thì trò chơi không gặt hái được kết quả như mong muốn 
mà còn bị phản tác dụng gây sự mất trật tự trong giờ học. Thực tế ở trường tiểu 
học nơi tôi đang công tác có bốn lớp 2, trong quá trình dạy học mỗi giáo viên 
đều tích cực đổi mới phương pháp để đạt hiệu quả giờ dạy cao nhất. Song qua 
dự giờ, thăm lớp tôi nhận thấy có giờ dạy đã tổ chức đến 3 hoạt động khác nhau 
mà không khí giờ học vẫn trầm lắng. H/s ít tích cực, không sôi nổi chủ động tìm 
tòi phát hiện kiến thức. Bên cạnh đó có giờ dạy giáo viên lạm dụng ba trò chơi 
 - 2/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
 I. Điều tra thực trạng:
 1. Đặc điểm nội dung sách giáo khoa phân môn LTVC ở lớp 2.
 Luyện từ và câu là tên mới của phân môn Từ ngữ ngữ pháp. Cách gọi này 
cũng phản ánh một sự chuyển đổi khá căn bản của sách giáo khoa Tiếng Việt. 
Đó là sự chú trọng rèn kỹ năng, hơn là cung cấp cho học sinh những kiến thức 
kinh viện, những khái niệm lý thuyết. Ở lớp 2 toàn bộ chương trình sách giáo 
khoa không có một tiết lý thuyết nào, h/s tiếp thu kiến thức và rèn kỹ năng hoàn 
toàn thông qua hệ thống các bài tập.
 Về mức độ yêu cầu của nội dung luyện từ trong sách; học khoảng 300 -> 350 
từ mới (kể cả thành ngữ và tục ngữ) thuộc các chủ điểm: học sinh, bạn bè, 
trường học, thầy cô ông bà, cha mẹ, anh em, các con vật nuôi, các mùa trong 
năm, chim chóc, muông thú, sông biển, cây cối, Bác Hồ, nhân dân. Thực chất 
các từ này bổ sung cho vốn từ về thế giới xung quanh gần với các em và vốn từ 
về chính bản thân các em. H/s còn nhận biết được ý nghĩa chung của từng lớp từ 
(từ chỉ người, vật, sự vật, từ chỉ hoạt động trạng thái, từ chỉ đặc điểm, tuy nhiên 
chưa yêu cầu h/s hiểu các khái niệm danh từ, động từ, tính từ). Ngoài ra h/s được 
nhận biết nghĩa một số thành ngữ tục ngữ, làm quen với cách giải nghĩa thông 
thường, nhận biết tên riêng và cách viết hoa tên riêng.
 Nội dung luyện câu chủ yếu yêu cầu h/s nói viết thành câu trên cơ sở những 
hiểu biết sơ giản. Thay vì học kiến thức lý thuyết các thành phần chính của câu, 
các kiểu câu h/s lớp 2 được hướng dẫn đặt câu theo kiểu Ai (con gì, cái gì) là gì? 
Ai (con gì, cái gì) làm gì ? Ai (con gì, cái gì) như thế nào ? Thay vì học các kiến 
thức lý thuyết về trạng ngữ h/s lớp 2 được học cách đặt câu và trả lời câu hỏi: 
khi nào ? ở đâu ? Vì sao ? Để làm gì? Như thế nào? Nhận biết các dấu kết thúc 
câu kể, câu hỏi, câu cầu khiến, câu cảm (dấu chấm, dấu hỏi, dấu chấm than) và 
dấu phẩy đặt ở giữa câu để tách ý. Ở đây sách không yêu cầu h/s biết các khái 
niệm chủ ngữ, vị ngữ, trạng ngữ, câu kể, câu hỏi, câu cầu khiến, câu cảm mà chỉ 
yêu cầu h/s hiểu đó là các bộ phận để tạo câu; hiểu ý nghĩa của câu như thế nào 
thì thích hợp với một dấu kết thúc câu ấy.
 Như vậy kiến thức trong bài LTVC chủ yếu là rèn kỹ năng dùng từ, đặt câu. 
Bên cạnh đó sách giáo khoa có cung cấp một số thuật ngữ như: từ trái nghĩa, 
 - 4/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 - Giáo viên chốt kiến thức
Bài 3: Đặt câu theo mẫu dưới đây:
 Ai (hoặc cái gì, con gì) là gì ?
 Bạn Vân Anh là học sinh lớp 2A
 - Giáo viên ghi mẫu lên bảng phân tích mẫu.
 - Học sinh thảo luận nhóm .
 Nhiều nhóm báo cáo trước lớp. Giáo viên nhận xét, sửa ý, câu.
 - Học sinh làm bài vào vở - giáo viên chấm, chữa bài.
 - Giáo viên chốt kiến thức
 Như vậy ba hoạt động với các hình thức tổ chức khác nhau nhưng không 
khí giờ học vẫn diễn ra một cách nặng nề vì học sinh phải làm việc không chút 
thư giãn.
 * Cũng có trường hợp giáo viên quá lạm dụng phương pháp trò chơi vào 
dạy học dẫn đến cả một giờ, học sinh luôn trong tâm trạng phấn kích thái quá. 
Mặt khác do giáo viên tổ chức không “khéo” làm cho sự cổ vũ mạnh mẽ quá 
mức cần thiết. Tất cả những điều đó sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến mạch kiến thức 
trong bài và những lớp ở xung quanh. Ví dụ: Khi dạy bài: Từ chỉ sự vật. Câu 
kiểu Ai là gì?
 Giáo viên đưa vào bài tới 3 trò chơi. Riêng trò chơi ở bài tập 1 do giáo 
viên chia lớp thành hai nhóm để thi đua, mỗi nhóm 8 học sinh nối tiếp tham gia. 
Các thành viên còn lại cổ vũ. Do vậy tiếng “Cố lên” ầm cả những lớp xung 
quanh.
 Giáo viên chưa nắm bắt được biện pháp tổ chức trò chơi học tập trong giờ 
Luyện từ và câu có hiệu quả. Thông thường giáo viên cho học sinh chơi theo 
hình thức (4 - 5 h/s) mà các học sinh được tham dự là học sinh khá - giỏi. Sau, 
thu được kết quả của yêu cầu trò chơi giáo viên chốt lại kiến thức bài thi có đến 
1/3 số học sinh không nắm được kiến thức vì đó là những học sinh trung bình 
h/s yếu (đối tượng cổ vũ trong trò chơi).
 - 6/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 + Luật chơi: Giáo viên chỉ định một học sinh ở nhóm A nói được từ theo 
yêu cầu. Rồi h/s A1 chỉ 1 bạn bất kỳ B1, h/s B1 nói nhanh từ tìm được rồi chỉ 
bất kỳ A2 nêu tiếp  Cứ như vậy cho tới hết lớp.
 Trường hợp bạn bị chỉ định không nêu được từ theo yêu cầu hoặc nói từ 
trùng lặp sẽ nói “chuyển” để bạn khác cùng nhóm (đứng cạnh, tiếp sức, mỗi lần 
như vậy nhóm nào có h/s nói “chuyển” thì nhóm đó bị (trừ) 1 sao phạt, nhóm 
nào nhiều sao phạt là nhóm bị thua.
 - Trò chơi được áp dụng ở các bài:
 Bài 1: (Tuần 7 - 59/TV2 - I). Kể tên các môn học ở lớp 2
 Bài 2 (Tuần 10 - trang 82). Kể thêm các từ chỉ người trong gia đình họ 
hàng mà em biết.
 Bài 1 (Tuần 13 - trang 108). Kể tên những việc em đã làm ở nhà giúp cha mẹ.
 Bài 2 (Tuần 15 - trang 122). Tìm những từ chỉ đặc điểm của người và vật.
 Bài 2 (Tuần 26 - trang 74). Kể tên các con vật sống ở dưới nước. Mẫu: 
tôm, sứa, ba ba 
 Bài 1 (Tuần 28 - trang 87). Kể tên các loài cây mà em biết theo nhóm:
 a. Cây lương thực, thực phẩm Mẫu: lúa
 b. Cây ăn quả Mẫu: cam
 c. Cây lấy gỗ Mẫu: xoan
 d. Cây bóng mát Mẫu: bàng
 đ. Cây hoa Mẫu: cúc
Bài 1 (Tuần 30 trang 104). Tìm những từ ngữ:
 a. Nói lên tình cảm của Bác Hồ với thiếu nhi. Mẫu thương yêu.
 b. Nói lên tình cảm của thiếu nhi với Bác Hồ. Mẫu: biết ơn
Bài 2 (tuần 33 - trang 129). Tìm thêm những từ ngữ chỉ nghề nghiệp khác nhau 
mà em biết. Mẫu: thợ may.
 (2). Trò chơi: Ghép nhanh tên cho sự vật
 - Mục đích: + Ghép nhanh từ với đồ vật, hình vẽ tương ứng
 - 8/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 - Cách chơi: chia lớp thành 3 nhóm
+ Nêu yêu cầu: Kẻ giấu mặt trong mỗi bức tranh là đồ vật ẩn chứa trong bức 
tranh đó.Nhiệm vụ của các em là tìm ra những đồ vật đó, số lượng là bao nhiêu?
 + Luật chơi: Trong một khoảng thời gian nhất định, khi có hiệu lệnh của 
giáo viên, h/s quan sát tranh và ghi ra giấy tên các đồ vật đã quan sát được và số 
lượng mỗi loại. Hết thời gian, các nhóm đính kết quả lên bảng, một bạn đại diện 
nhóm đọc to kết quả. Giáo viên là trọng tài phân xử nhóm thắng cuộc dựa vào 
kết quả đồ vật mà các nhóm gọi tên được.
 - Trò chơi vận dụng được vào các bài tập
 Bài 3 (Tuần 6 - trang 52). Tìm các đồ dùng học tập ẩn trong các tranh sau. 
Cho biết mỗi đồ vật ấy được dùng để làm gì.
 Bài 1 (Tuần 11 - trang 90). Tìm các đồ vật được vẽ ẩn trong bức tranh sau 
và cho biết mỗi vật dùng để làm gì.
 (4): Trò chơi: Tìm nhanh từ có tiếng giống nhau
 Mục đích: + Mở rộng vốn từ bằng cách tạo “từ” từ một “tiếng” cho trước.
 + Rèn khả năng huy động nhanh vốn từ.
 - Chuẩn bị: Phấn, bảng con
 - Cách chơi: + Giáo viên nêu yêu cầu. Thi tìm nhanh các từ chứa tiếng cho 
trước.
 + Luật chơi: Dựa vào tiếng đã cho ở đầu bài, h/s cố gắng ghi nhanh 
các từ vào bảng con. Trong khoảng thời gian quy định, ai tìm được nhiều từ nhất 
là người thắng cuộc.
 - Trò chơi này sử dụng các bài tập:
Bài 1 (Tuần 2 - trang 17). Tìm các từ
 - Có tiếng học Mẫu: học hành
 - Có tiếng tập Mẫu: tập đọc
Bài 1 (Tuần 25 - trang 64). Tìm các từ ngữ có tiếng biển. Mẫu; tàu biển
 (5). Trò chơi: Phân nhanh các nhóm từ
 - 10/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 + Luật chơi: Giáo viên giơ từng bảng con có từ trong đề bài. Gõ tín 
hiệu thước để h/s xung phong giơ tay chơi. Những h/s giơ tay trước hiệu lệnh bị 
phạm quy không được dự chơi.
 Giáo viên gọi bất kỳ 1 h/s giơ tay nêu từ trái nghĩa tìm được. Khi h/s đọc 
xong, giáo viên quay đáp án ở mặt sau bảng. Nếu đúng thì h/s đó được lớp khen, 
nếu sai thì thôi.
 - Trò chơi vận dụng ở các bài tập.
 Bài 1 (Tuần 16 - trang 133). Tìm từ trái nghĩa với mỗi từ sau: tốt, ngoan, 
nhanh, trắng, cao, khoẻ.
 Mẫu: tốt - xấu
 Bài 1 (Tuần 32 - trang 120). Xếp các từ dưới đây thành những từng cặp có 
nghĩa trái ngược nhau.
 a. Đẹp, ngắn, nóng, thấp, lành, xấu, cao, dài
 b. Lên, yêu, xuống, chê, ghét, khen
 c. Trời, trên, đất, ngày, dưới, đêm
 Mẫu: nóng - lạnh
 Bài 2 (Tuần 34 - trang 137). Hãy giải nghĩa từng từ dưới đây bằng từ trái 
nghĩa với nó:
 a. trẻ con b. cuối cùng c. xuất hiện d. bình tĩnh
 Mẫu: Trẻ con trái nghĩa với người lớn
 (7). Trò chơi: Thi đặt câu theo mẫu
 - Mục đích:
 + Rèn kỹ năng nói viết đúng các mẫu câu Ai là gì ? (Ai làm gì ? Ai thế 
nào ?); có sự tương hợp về nghĩa giữa hai thành phần của câu.
 + Luyện óc so sánh liên tưởng nhanh, tác phong nhanh.
 - Cách chơi: + Giáo viên nêu yêu cầu: Đặt câu theo mẫu Ai là gì ? (Ai làm 
gì ? Ai thế nào ?).
 + Luật chơi: Giáo viên hô Ai ? (Hoặc cái gì ? con gì ? cây gì ?) rồi chỉ 
định h/s một. Nếu học sinh 1 trả lời đúng, giáo viên lại hô tiếp là gì ? (hoặc làm 
 - 12/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 - Cách chơi:
 + Giáo viên nêu yêu cầu: Nhìn hình đoán chữ
 + Luật chơi: Giáo viên treo tranh có hình ảnh so sánh. H/s nhận biết các 
sự vật có trong tranh từ đó liên tưởng tới hình ảnh so sánh. Học sinh nêu được so 
sánh đúng thì giáo viên cất hình ảnh đó đi treo hình ảnh khác. Nếu học sinh 
không nêu được thì giáo viên tiếp tục gợi ý để học sinh đoán.
 - Trò chơi vận dụng trong các bài tập.
Bài 2 (tuần 17 tr 143). Thêm hình ảnh so sánh vào sau mỗi từ dưới đây.
 - Đẹp, cao, khoẻ.
 - Nhanh, chậm, hiền.
 - Trắng, xanh, đỏ.
 Mẫu: đẹp đẹp như tiên.
Bài 2 (tuần 24 tr 55). Hãy chọn tên con vật thích hợp với mỗi chỗ trống dưới 
đây.
a. Dữ như. b. Nhát như.. c. Khoẻ như.. d. Nhanh như
 (Thỏ, voi, hổ (cọp), sóc)
 (2)Trò chơi: Tìm nhanh từ trong các câu thơ (văn)
 - Mục đích:
 + Mở rộng vốn từ và củng cố cách sử dụng từ hợp nghĩa.
 + Luyện khả năng phản xạ nhanh.
 - Chuẩn bị: Một số câu thơ (văn, ca dao) có từ ngữ thuộc chủ đề bài học.
 - Cách chơi: 
 + Giáo nêu yêu cầu : Tìm từ chỉ sự vật (hoạt động, trạng thái, đặc điểm, 
tính chất) có trong các câu thơ (văn, ca dao) sau
 + Luật chơi: Khi nghe giáo viên đọc xong câu thơ (văn, ca dao), học sinh 
xung phong nói từ có trong đoạn thơ (văn, ca dao). Học sinh nói đúng, giáo viên 
yêu cầu lớp khen bạn. Học sinh nói sai, giáo viên yêu cầu học sinh khác chơi 
tiếp. Tiếp tục cho đến hết số câu thơ (văn, ca dao) mà giáo viên đã chuẩn bị.
 - 14/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 Ai Làm gì
 Mẫu: Chị em Giúp đỡ nhau
Bài 2 (tuần 24 trang 64). Tìm từ trong ngoặc đơn hợp với mỗi nghĩa sau:
 a. Dòng nước chảy tương đối lớn trên đó thuyền bè đi lại được.
 b. Dòng nước chảy tự nhiên ở đầu núi.
 c. Nơi đất trũng chứa nước, tương đối rộng và sâu, ở trong đất liền
 (Suối, hồ, sông)
 Ví dụ: Tôi vận dụng trò chơi này vào bài 2 (tuần 14 trang 116). Sắp xếp 
các từ ở ba nhóm sau thành câu:
 1 2 3
 Anh, chị, em khuyên bảo anh, chị, em
 chị em chăm sóc nhau
 anh em trông nom giúp đỡ
 Ai Làm gì
 Mẫu: Chị em Giúp đỡ nhau
Các thao tác hướng dẫn học sinh
 + Tôi chép sẵn các nhóm từ 1, 2, 3 lên bảng
 + Che nhóm 1, 3 bằng hai tờ giấy màu, nhóm 2 gắn mỗi từ một bông hoa 
(màu khác nhau).
 “Khuyên bảo” - hoa màu xanh
 “Chăm sóc” - hoa màu đỏ
 “Trông nom” - hoa màu tím.
 “Giúp đỡ” - hoa màu vàng
 + Tôi yêu cầu học sinh: Đoán chữ sau hoa (trò chơi với cả lớp)
 + Khi học sinh chọn bông hoa nào tôi sẽ dùng nghĩa từ để gợi ý. Học sinh 
dựa vào đó đoán từ. Nếu đúng thì hoa được mở, nếu sai học sinh khác tiếp tục 
được chơi.
 - 16/20 - Một số biện pháp gây hứng thú cho học sinh lớp 2 học phân môn LTVC 
 thông qua phương pháp trò chơi
 4. Bài học kinh nghiệm.
 Trong quá trình nghiên cứu và vận dụng phương pháp trò chơi để gây 
hứng thú tạo hiệu quả cho giờ học luyện từ và câu ở lớp 2, tôi nhận thấy:
 Trước hết người giáo viên phải có tâm huyết với nghề, luôn tìm tòi, học 
hỏi, trao đổi kiến thức, cập nhật những vấn đề mới của xã hội.
 Cần khơi dậy hứng thú học tập, lòng say mê thích học hỏi của học sinh. 
Làm cho học sinh cảm thấy mỗi giờ học là một buổi tham quan kỳ thú. Không 
nên gò ép các em theo một khuôn thước nhất định. Biết trân trọng và phát huy 
tính sáng tạo của học sinh.
 Cần phối kết hợp các phương pháp trong quá trình dạy học. Cần coi trọng 
phương pháp trò chơi và phát huy tối đa tiềm lực của phương pháp này trong 
dạy học phân môn luyện từ và câu. Tuy nhiên khi vận dụng phương pháp trò 
chơi vào dạy học giáo viên cần chú ý:
 Trò chơi phải góp phần thực hiện được mục tiêu bài học.
 Trò chơi phải được chuẩn bị kỹ, chu đáo phù hợp với đối tượng học sinh 
(về thẩm mỹ và nội dung)
 Luật chơi rõ ràng, đơn giản, dễ nhớ, dễ thực hiện.
 Không nên lạm dụng trò chơi. Chỉ nên chọn 1 trò chơi hay áp dụng cho 1 
bài. Trong 1 tiết chỉ nên tổ chức từ 1 đến 2 trò chơi. Tuyệt đối tránh hiện tượng 
tổ chức 2 trò chơi trong 1 bài tập. Sử dụng trò chơi đúng lúc, đúng chỗ.
 Giáo viên cần “khéo” tổ chức trò chơi để trò chơi học tập mang đúng 
nghĩa của nó: Học mà chơi, chơi mà học. Giáo viên cần kích thích sự thi đua 
giành phần thắng giữa các bên tham gia.
 Trò chơi không nên tổ chức kéo dài vì nó sẽ ảnh hưởng tới mạch kiến thức.
 5. Phạm vi áp dụng.
 Kinh nghiệm được áp dụng cho tất cả giáo viên lớp 2 khi dạy phân môn 
Luyện từ và câu.
 - 18/20 -