Sáng kiến kinh nghiệm Các phương pháp rèn chữ viết cho học sinh Lớp 1

 Tổ chức cho mỗi giáo viên tự nêu được tầm quan trọng của việc rèn luyện chữ 
viết cho học sinh đối với chất lượng các môn học khác, từ đó hàng ngày giáo 
viên thường xuyên có ý thức quan tâm rèn chữ viết cho các em.
Học sinh lớp 1 mới các em rất thích học, ham học, ham viết. Phụ huynh cho con 
đến trường cũng rất quan tâm đến việc học tập của con em mình. Môi trường 
giao tiếp, bố mẹ, phương tiện thông tin đại chúng, cô giáo... đều biết Tiếng Việt. 
Nhà trường đầu tư cơ sở vật chất: Bộ chữ mẫu của Giáo viên, những bảng chữ 
mẫu (với nhiều kiểu chữ) cho học sinh quan sát. Nhà trường, ngành giáo dục 
quan tâm đến chất lượng chữ viết của các em ngay từ lớp 1.
3. Nhược điểm: 
3.1. Về phía học sinh
- Học sinh ngại viết, không có hứng thú và lòng say mê khi viết chữ mà chủ yếu 
là chỉ dừng lại ở mức độ viết đúng.
- Ở bậc tiểu học, ngay từ những lớp đầu cấp như lớp 1 thì kĩ năng viết chữ đúng 
mẫu là rất quan trọng nhưng học sinh lại không nắm được cấu tạo các con chữ 
và kĩ năng viết đúng dẫn đến sai ngay từ những giờ tập viết đầu tiên của cấp 
học.
- Bên cạnh đó phụ huynh không quan tâm đến sách vở cũng như các loại bút 
viết của học sinh.
3.2. Về phía giáo viên
- Chữ viết của một số giáo viên chưa đạt yêu cầu nhưng không có ý thức rèn 
luyện chữ viết dẫn đến không có sự mẫu mực trong chữ viết ở bảng lớp cũng 
như khi chấm bài cho học sinh.
- Một số giáo viên khi viết ở bảng lớp vẫn còn để sai chính tả, viết chưa chuẩn, 
tuỳ tiện trong cách trình bày. Trong quá trình giảng dạy, đa số giáo viên sử dụng 
phương pháp đàm thoại và thuyết trình. Số học sinh trong lớp đông, thời gian có 
hạn nên giáo viên không có điều kiện kèm cặp tỉ mỉ cho mọi đối tượng học sinh.
- GVCN chưa có kế hoạch cụ thể về thời gian cho việc rèn chữ viết ở lớp, ở nhà 
cho HS + Hướng dẫn luyện viết ở vở Tập viết
 + Luyện viết câu ứng dụng
1.3. Phương pháp luyện tập, thực hành. 
Học sinh lớp 1, ngay từ những ngày đầu tiên đi học ở trường Tiểu học còn nhiều 
bỡ ngỡ, rụt rè việc giúp các em làm quen với chữ viết thật là khó khăn, tay cầm 
bút còn vụng về, Sau mỗi tiết học tập viết, tôi cảm thấy đối với học sinh ở độ 
tuổi lớp 1 nếu cùng một lúc mà đòi hỏi các em vừa viết đúng, viết đẹp ngay là 
một điều khó có thể thực hiện được. Do vậỵ, đối với giáo viên cần phải có sự 
dạy dỗ công phu, nhiệt tình, tập trung xây dựng biện pháp rèn chữ viết cho phù 
hợp với lứa tuổi, để các em tiếp thu được một cách vững chắc, chúng ta cần 
được sự kết hợp với gia đình để được sự kèm cặp sát sao của phụ huynh học 
sinh, với ý chí không ngừng cố gắng, chăm rèn chữ viết của học sinh . Vậy để 
việc rèn chữ viết đẹp của từng học sinh, của tập thể lớp có hiệu quả cao, trước 
tiên cần xây dựng được nề nếp và kỹ thuật viết chữ đúng đó là cơ sở để viết chữ 
đẹp và cũng chính là yếu tố có tính quyết định việc rèn chữ viết đẹp của các em 
trong suốt quá trình học tập.
 - Khi học sinh luyện tập viết chữ, giáo viên cần luôn luôn chú ý hướng dẫn để 
các em cầm bút đúng và ngồi đúng tư thế. Bài viết đẹp phải đi cùng với tư thế 
đúng, rèn cho trẻ viết đẹp mà quên mất việc uốn nắn cách ngồi viết là một thiếu 
sót lớn của Giáo viên. 
 2. Những biện pháp cơ bản để rèn chữ cho học sinh lớp 1
 Qua năm giảng dạy và học hỏi kinh nghiệm của các đồng chí Giáo viên trong 
trường, và tham khảo ý kiến của chuyên môn, bản thân tôi đã rút ra một số kinh 
nghiệm nhằm phát huy những thuận lợi và khắc phục những khó khăn tồn tại tôi 
đã rút ra một số kinh nghiệm về "Các phương pháp rèn chữ viết cho học sinh 
lớp 1"
 2.1. Chuẩn bị điều kiện vật chất để học sinh tập viết 
 a) Phòng học - Muốn rèn chữ cho học sinh trước hết giáo viên phải rèn cho các em tư thế 
ngồi viết đúng: Lưng thẳng, không tỳ ngực vào bàn, đầu hơi cúi, mắt cách vở 
khoảng 25 đến 30cm. Hai chân đặt vuông góc dưới bàn, tay trái tì nhẹ nhàng 
mép vở để giữ vở. 
 - Cầm bút bằng 3 ngón tay: Ngón cái, ngón trỏ và ngón giữa của bàn tay phải. 
Khi viết di chuyển bút từ trái sang phải, cán bút nghiêng về phía bên phải cổ 
tay, khuỷu tay và cánh tay cử động theo mềm mại thoải mái. Việc giúp học sinh 
ngồi viết đùng tư thế và cầm bút đúng sẽ giúp các em viết đúng và viết nhanh 
được. 
 2.3. Rèn cách để vở khi viết, rèn giữ vở sạch và trình bày vở 
 - Ở lớp 1, học sinh chủ yếu rèn viết chữ đứng nên học sinh cần để vở ngay 
ngắn trước mặt. 
 - Khi viết chữ về bên phải, quá xa lề vở, cần xê dịch vở sang trái để mắt nhìn 
thẳng nét chữ, tránh nhoài người về bên phải để viết tiếp. 
 - Vở phải luôn giữ sạch, có đủ bìa nhãn, không bỏ vở, xé trang. Không bôi 
mực ra vở, không làm quăn mép vở. Vở viết của học sinh chọn cùng một loại 
giấy trắng, không nhoè mực... 
 - Khi học sinh chuyển viết bút mực, giáo viên thường xuyên nhắc nhở để các 
em nhớ và trình bày vở đúng, sạch, đẹp. 
 2.4. Dạy các nét cơ bản 
 Để trong quá trình dạy tập viết được thông nhất trong cách gọi tên các nét, 
giáo viên thống nhất với học sinh cách gọi tên các nét như sau: 
 Nét sổ Nét cong hở trái 
 Nét ngang Nét cong hở phải 
 Nét xiên phải Nét cong kín 
 Nét xiên trái Nét cong kín
 Nét móc xuôi Nét khuyết trên 
 Nét móc ngược Nét khuyết dưới 
 Nét móc 2 đầu Nét thắt giữa cần có ý thức chuẩn bị và sử dụng có hiệu quả một số đồ dùng học tập thiết yếu 
sau:
 a. Bảng con, phấn trắng, khăn lau.
 - Bảng con màu đen, bề mặt có độ nhám vừa phải, dòng kẻ ô rõ ràng, 
đều đặn (thể hiện được 5 dòng) tạo điều kiện thuận lợi cho học sinh viết phấn. 
Phấn trắng có chất liệu tốt làm nổi rõ hình chữ trên bảng. Khăn lau sạch sẽ, có 
độ ẩm vừa phải,giúp cho việc xoá bảng vừa đảm bảo vệ sinh, vừa không ảnh 
hưởng đến chữ viết.Thông qua việc thực hành luyện viết của học sinh trên bảng 
con, giáo viên nhanh chóng nắm được những thông tin phản hồi trong quá trình 
dạy học để kịp thời xử lí, tác động nhằm đạt được mục đích dạy học đề ra. Để 
việc sử dụng các đồ dùng học tập nói trên trong giờ Tập viết đạt hiệu quả tốt, 
giáo viên cần hướng dẫn học sinh thực hiện một số điểm sau:
 - Chuẩn bị bảng con, phấn, khăn lau đúng qui định:
 + Bảng con có dòng kẻ đồng dạng với dòng kẻ li trong vở tập 
viết. 
 + Phấn viết có độ dài vừa phải.
 + Khăn lau sạch, có độ ẩm vừa phải.
 + Sử dụng bảng con hợp lí và đảm bảo vệ sinh:
 + Ngồi viết đúng tư thế.
 + Cầm và điều khiển viên phấn đúng cách.
 + Viết xong cần kiểm tra lại. Tự nhận xét và bổ sung chỗ còn thiếu, giơ 
bảng ngay ngắn để giáo viên kiểm tra nhận xét.
 + Đọc lại chữ đã viết trước khi xoá bảng.
 b. Vở tập viết, bút chì, bút mực:
 - Vở tập viết lớp Một cần được bao bọc, dán nhãn tên, giữ gìn sạch sẽ,
không để quăn góc hoặc giây bẩn. Khi viết chữ đứng, học sinh cần để vở ngay 
ngắn trước mặt. Nếu tập viết chữ nghiêng, tự chọn cần để vở hơi nghiêng sao 
cho mép vở phía dưới cùng với mép bàn tạo thành một góc khoảng 15 độ. Tôi phân tích kĩ từng nét để các em nắm chắc. Nếu như cùng một lúc 
mà các em viết đúng, đẹp ngay thì điều đó khó có thể thực hiện được. Do vậy, 
tôi có kế hoạch cho hằng ngày, hằng tuần, hằng tháng như sau: Mỗi buổi học 
vào tiết cuối, tôi hướng dẫn cho cả lớp cùng viết vào bảng con các nét sổ thẳng, 
xiên, nét khuyết xuôi, khuyết ngược, sau đó hướng dẫn cho HS viết lại vào vở. 
Sau mỗi ngày như vậy tôi chấm vở và nhận xét xem các em viết đã đạt yêu cầu 
chưa. Sau đó chọn ra những em viết đúng, đẹp tuyên dương trước lớp, còn 
những em viết chưa đúng, chưa đẹp GV kịp thời sửa sai, uốn nắn cho HS.Cứ 
tương tự như vậy hằng ngày, hằng tuần để các em luyện viết đúng, nắm chắc 
được các nét cơ bản đã nêu trên.
 • Luyện viết theo nhóm chữ:
 Khi các em đã viết chắc được các nét cơ bản thì việc kết hợp để viết 
được các nhóm chữ tương đối dễ dàng hơn và các em sẽ tập trung cho việc rèn 
chữ viết nhiều hơn.Hướng dẫn HS nắm chắc về độ cao của từng con chữ:
 - Các con chữ viết trong hai li như: a, ă, ă, o, ô, ơ, u, ư, n, m, v, x, i,
 - Các con chữ được viết trong hai li rưỡi: chữ s, r.
 - Các con chữ được viết trong 3 li như: t
 - Các con chữ được viết trong bốn li như: d, đ, p, q
 - Các con chữ được viết trong năm li như: b, l, h, g, k, y,
 Khi hướng dẫn GV cần chú ý cách bắt bút từ nét hất đầu tiên.Khi luyện 
viết các chữ có nét khuyết rất nhiều em thường viết sai nhiều ở nét khuyết.Căn 
cứ vào đặc điểm cấu tạo nét và mối quan hệ về cách viết các chữ cái, để học 
sinh viết đúng kĩ thuật ngay từ đầu tôi chia thành các nhóm chữ và xác định 
trọngtâm đại diện cho mỗi nhóm chữ hay sai chỗ nào, học sinh gặp khó khăn gì 
khi viết các chữ ở nhóm đó.
 Nhóm 1: Gồm các chữ: m n i u ư v r t
 Với nhóm chữ này học sinh hay mắc lỗi viết chưa đúng nét nối giữa các 
nét,nét móc thường hay bị đổ nghiêng, khi hất lên thường bị choãi chân ra 
không đúng. sinh viết đúng chữ O để làm cơ sở cho việc viết đúng các chữ khác trong nhóm. 
Sau khi chia các nhóm chữ, xác định trọng tâm cần dạy kĩ ở mỗi nhóm tôi bluôn 
đặt ra một kế hoạch rèn chữ hàng tuần, hàng tháng một cách cụ thể. Mỗi tuần tôi 
rèn một nhóm chữ nhất định, rèn đúng nhóm chữ này mới chuyển sang nhóm 
chữ khác, khi các nhóm chữ các em viết đúng kĩ thuật rồi mới tiến tới rèn viết 
đẹp nên các em rất say mê phấn khởi, không căng thẳng lo lắng khi tập viết.
 Sau mỗi bài viết của các em cần nhận xét “nét nào được, nét nào chưa 
được” và hướng dẫn các em cách sửa lại những lỗi sai đó.
 Ví dụ : chữ e thì từ giữa li thứ nhất, lượn bút lên hết li thứ hai kết thúc 
củachữ e đến giữa li thứ nhất ( nhiều học sinh có thói quen kết thúc đến hết li 
thứ nhất).
 * Luyện viết theo từng bài học, theo chương trình:
 Ví dụ : Học bài âm m, n
 Sau khi kết thúc tiết học tôi hướng dẫn cho HS viết khỏang 2 dòng chữ 
n, 2 dòng chữ m, hai dòng chữ nô, hai dòng chữ me rồi kiểm tra lại bài viết có
nhận xét sửa sai cho HS.
 * Một số lỗi sai học sinh thường mắc khi viết: Thiếu nét; Sai mẫu 
chữ; Thừa nét; Sai cỡ chữ; Sai nét; Sai chính tả; Sai về khoảng cách; Sai trình 
bày; Sai dấu; không đúng tốc độ
* Phân tích nguyên nhân và cách khắc phục:
 + Thiếu nét:
 VD: Khi viết vần ay các em hay bị viết thiếu một nét móc ngược của chữ 
y. Do thói quen của học sinh chưa viết hết nét chữ đã dừng lại, cần nhắc thường 
xuyên để tạo thói quen viết hết nét và dừng bút đúng điểm, đúng quy định.Giáo 
viên cần hướng dẫn cho những em viết thêm nét cho đủ nét ở ngay những chữ 
học sinh vừa viết thiếu nét.
 + Thừa nét: tay ra nhiều, hoặc hoa mắt ... cần phải nghỉ giải lao, chuyển sang các hoạt động 
cơ bắp như vươn vai,hít thở, tập vài động tác thể dục.
 + Luyện viết từ, câu ứng dụng:
 Trước khi vào bài viết: Tôi viết mẫu lên bảng: Ví dụ:” nhà sàn” .Hỏi:Từ 
nhà sàn được viết bởi mấy chữ: HS trả lời:Từ “nhà sàn” viết hai chữ,chữ 
“nhà”và chữ “sàn”.Viết chữ nhà cách chữ sàn khoảng cách là bao nhiêu? HS trả 
lời chữ “nhà” cách chữ “sàn” một con chữ o.
 - Một điều cần chú ý hơn nữa trong giai đoạn luyện viết, tuyệt đối 
không để HS viết với tốc độ quá nhanh, khi viết quá nhanh các nét không 
chuẩn,chữ viết sẽ bị chuệch choạc: VD chữ ch, kh, nh, th, ngh, gh. Đối với vở 
HS theo quy định : Vở phải có nhãn, bao bọc cẩn thận, cần phải giữ vở sạch sẽ 
không bôi bẩn, không để vở quăn góc.
 - Nếu như chúng ta không thường xuyên kiểm tra về việc giữ vở hoặc ra 
bàimà không có sự kiểm tra đánh giá, thì chắc hẳn việc rèn chữ viết của các em 
khó thành công. Cho nên việc kiểm tra, đánh giá đựơc tiến hành thường xuyên 
và tuyên dương kịp thời. Đối với những em viết chưa đúng, chưa đẹp cần phải 
hướng dẫn phân tích kĩ để các em nắm, phát hiện ra những mặt tồn tại để các 
em khắc phục sửa sai.
 Hàng tháng tôi còn phát động thi viết chữ đẹp, giữa các nhóm trong lớp. 
Cuối tháng tôi tổng kết tuyên dương khen thưởng cho cá nhân, nhóm đã có 
thành tích rèn chữ đẹp bằng những hình thức sau:Vở, bút, nhãn vở, bông hoa để 
khích lệ các em đã có tinh thần, ý thức trong việc rèn chữ viết.
 2.6. Xác định vị trí các đường kẻ, điểm dừng bút, điểm đặt bút
 Đường kẻ ly (1,2,3,4,5); Đường kẻ dọc (6, 7,8) ; Điểm dừng bút. 
 - Là vị trí kết thúc của chữ trong một chữ cái. Điểm dừng bút có thể 
trùng với điểm đặt bút hoặc không nằm trên đường kẻ li. 
 - Điểm đặt bút 
 - Là vị trí bắt đầu khi viết một nét trong một chữ cái. Điểm đặt bút có 
thể nằm trên đường kẻ li hoặc không nằm trên đường kẻ ly. một loại mực ; một loại bút viết (viết ngòi luyện chữ nét thanh đậm) loại viết 
này có giá trị sử dụng lâu dài. Sử dụng vở có chất lượng cao, không bị nhoè khi 
viết. Chính yếu tố này là yếu tố quyết định không nhỏ thành công của việc 
luyện viết chữ đẹp.
 - Học sinh viết chậm viết sai hàng ngày ngoài viết bài ở trên lớp giáo viên 
cần khuyến khích học sinh luyện đọc luyện viết ở nhà. Ngoài luyện chữ viết 
theo mẫu giáo viên cần sưu tầm thêm các mẫu chữ đẹp sáng tạo cho học sinh 
tham khảo và hướng dẫn học sinh luyện viết khơi nguồn cảm hứng yêu thích 
luyện viết chữ đẹp cho các em. 
 b) Tính sáng tạo
 - Học sinh quan sát kết hợp lời thuyết trình của giáo viên để nhận biết được 
lần lượt các nét chữ. Sau đó học sinh thực hành viết theo mẫu mô phỏng.
 - Khuyến khích phụ huynh cùng tham gia vào hoạt động rèn chữ cho học 
sinh.
 - Giáo viên sẽ hướng dẫn được cho HS ngoài viết chữ đúng mẫu còn sáng tạo 
thêm trong các nét chữ để chữ viết phong phú và đẹp hơn.
 II.2. Khả năng áp dụng, nhân rộng
 - Đề tài mà tôi nghiên cứu giúp cho mỗi GV có thể vận dụng để rèn chữ viết 
cho học sinh lớp 1, đồng thời áp dụng ở các phân môn của Tiếng Việt và các 
môn học khác liên quan đến rèn chữ.
 - Có thể áp dụng và nhân rộng ở các lớp trong trường Tiểu học, các bài học, 
các môn học có những hoạt động liên quan đến rèn chữ cho học sinh.
 II.3. Hiệu quả, lợi ích thu được do áp dụng giải pháp
 a) Hiệu quả kinh tế
 Qua nghiên cứu và thực nghiệm, trong thời gian ngắn, kết quả thu được 
như sau: 
 Số HS Số HS viết đúng Số HS 
 Lớp Sĩ số Tháng
 viết đúng, nhưng chưa được viết còn - Cần chuẩn bị đầy đủ sách vở để học viết: Bảng, bút, vở tập viết, vở ô 
li, bộ chữ mẫu...
 c) Giá trị làm lợi khác
 - Trong suốt thời gian giảng dạy lớp 1, qua việc nghiên cứu lí luận, tìm 
hiểu thực tế và tiến hành các biện pháp rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1, 
bản thân tôi đã rút ra được nhiều bài học bổ ích. 
 - Giúp mỗi giáo viên muốn thực hiện điều mong muốn của mình trong 
nghề nghiệp trước hết phải có lòng yêu nghề, sự kiên trì, tính cẩn thận, ý chí 
quyết tâm và có năng lực sư phạm vững chắc.
 - Đó là yêu cầu đặt ra với bất kỳ giáo viên nào. Tuy thời gian nghiên 
cứu lí luận và khảo sát không dài nhưng cũng giúp tôi nhận ra được vai trò của 
việc rèn luyện chữ viết cho học sinh lớp 1. Và từ đó tôi cũng nhận ra rằng: Mọi 
hoạt động muốn thu lại kết quả đều dựa vào chủ thể học sinh rất nhiều. Giáo 
viên chỉ là người hướng dẫn, định hướng nhưng cũng có vai trò không kém 
phần quan trọng. Sự rèn luyện của giáo viên không chỉ giúp học sinh hình thành 
kỹ năng mà còn rèn luyện phẩm chất đạo đức cho các em.
 Hùng Tiến, tháng 01 năm 2023
 TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
 Nguyễn Thị Thắm